In Nederland groet het aantal zzp’ers veel sneller dan in de rest van Europa. Volgens Guy Ryder, directeur-generaal van de International Labour Organisation (ILO), is Nederland intussen zelfs voorloper geworden bij de flexibilisering van de arbeidsmarkt. De internationale arbeidsorganisatie ILO is onderdeel van de Verenigde Naties.
Ryder beschouwt flexibele en tijdelijke dienstverbanden als de toekomst. Nederland is in zijn ogen een proeftuin. Hij zegt in het Financieele Dagblad: “De ILO heeft 186 leden en ik ken geen land met zo’n diverse arbeidsmarkt, zoveel tijdelijk werk, deeltijdbanen en zzp’ers. De algemene opvatting van vakbonden is dat dat per definitie tweederangswerk is. Nederland laat zien dat een groot deel van de één miljoen zzp’ers zelf kiest voor die zelfredzaamheid en vrijheid en dat wordt ook geaccepteerd.”
De voortgaande flexibilisering in Nederland is volgens Ryder een voorbode voor wat veel andere Europese landen nog mee gaan maken. “Je kunt deze trend niet keren, alleen op een aanvaardbare manier in goede banen leiden.” De ILO-voorman denkt dat Nederland een proeftuin kan zijn. “Is het mogelijk om de flexvormen zodanig te koppelen aan bescherming en regulering dat het kwalitatief goede alternatieven worden voor een vaste baan? Die vraag moet nog beantwoord worden.”
Volgens Ryder heeft de afname van het aantal vaste contracten grote gevolgen. Zo is de sociale zekerheid voor een belangrijk deel gebaseerd op vast werk. Daarnaast staat er druk op het bestaande overlegmodel tussen werkgevers en werknemers. Ryder denkt dat het lastiger is voor werknemers- en werkgeversorganisaties om gedeelde waardes te vinden. “Bovendien draaien de vraagstukken steeds meer om zzp’ers. Is het dan nog steeds logisch dat de traditionele instituties daar een centrale rol in hebben? Grote werkgevers zijn de belangrijkste opdrachtgevers van de zzp’er. Het is daarom niet in hun belang om die groep meer te reguleren.”
Onderzoek in opdracht van het ministerie van Financiën laat ook zien dat de toename van zzp’ers gevolgen kan hebben voor de sociale zekerheid, belastingen en arbeidsverhoudingen. De helft van de zzp’ers heeft zich niet verzekerd en bouwt geen pensioen op. Uit berekeningen van het CBS blijkt dat in 2012 vijftien procent van de zzp’ers onder de categorie ‘arme huishoudens’ viel.
Het IMF noemde maatregelen van de overheid voor de sociale zekerheid van zelfstandigen noodzakelijk. De opkomst van de zzp’er is voor de Nederlandse vakbonden reden om de noodklok te luiden. Ze willen bijvoorbeeld dat er vanaf 2016 collectief bodemtarieven voor zzp’ers komen. Ryder benadrukt dat bodemtarieven ook heel riskant kunnen zijn, doordat daarmee ‘alles naar het laagste punt stroomt’. Ook handhaving is volgens hem extreem moeilijk. Hij stelt dat de vakbonden de status quo proberen te handhaven uit angst, maar daarmee uiteindelijk zelf niet zijn gebaat. “Ze moeten de flexibilisering begeleiden naar een meer acceptabele situatie, in plaats van een dijk op te werpen.”
Bronnen: Het Financieele Dagblad, NRC Carriere
