Het organiseerproces weer teruggeven aan de professional en weghalen bij de managers. Dat is waar Jaap Peters, organisatiekundige, spreker en auteur van ‘Het Rijnlandboekje’ voor staat. “De voorste linie moet kunnen bepalen wat er gebeuren moet, anders kun je ‘de cliënt centraal stellen’ niet echt serieus nemen.”
Geluk gaat volgens Jaap Peters vooral om verbinding met anderen. Zo stuitte Peters vanuit zijn betrokkenheid bij het Ministerie van VWS op zaken die hem aan het denken hebben gezet. “Ouderen ervaren vaak een behoorlijk gebrek aan ‘mijn mening doet er nog toe’, ‘mijn verhaal kwijt kunnen’ of ‘vooruit kunnen kijken’. Ik zie dit in mijn privé-situatie, maar ook in het algemeen bij bejaarden in Nederland. Hierdoor kunnen ouderen gebrek aan geluk ervaren. Diezelfde zaken kun je vertalen naar werkgeluk. Als elke werkdag er hetzelfde uitziet, je het idee hebt dat je niet gehoord wordt en je alleen maar enorm naar het weekend en je vakantie uitkijkt, ben je dan wel gelukkig in je werk of ben je eigenlijk al afgehaakt?”
Het is niet verrassend dat Jaap Peters autonomie en zingeving in het werk als twee cruciale factoren beschouwt. In een column zette hij onlangs het bekende gezegde ‘zonder geluk vaart niemand wel’ om in ‘zonder autonomie vaart niemand wel’. Jaap Peters: “Ieder mens moet z’n ei kwijt kunnen, dat geldt privé maar zeker ook in het werk. Het is niet meer van deze tijd dat alles achter gesloten deuren bepaald wordt door de toplagen en de staf, maar juist dat iedereen overal bij betrokken is. Ook sociale media spelen hierbij een rol. Iedereen is overal meteen van op de hoogte en dan is het vreselijk frustrerend als je nergens invloed op zou hebben.”
Jaap Peters stelt dat organisaties er goed aan doen om anders en eenvoudiger te organiseren. Horizontaal dus en voorbij verticale hiërarchische lijntjes. Digitale hulpmiddelen zoals Skype, WhatsApp of Twitter maken dit sinds het begin van deze eeuw mogelijk. Een veel beperktere overhead kan dan volstaan. Jaap Peters: “Het werkt met behulp van digitalisering in de praktijk prima om zonder organisatie van alles te organiseren. Denk bijvoorbeeld aan Uber en Airbnb of aan wat er binnen het verenigingsleven gebeurt via de groepsapp, bijvoorbeeld bij voetbalteams. Mensen kunnen prima hun eigen problemen oplossen.”
Enthousiast geeft Jaap Peters een concreet voorbeeld van deze basisprincipes. Als medeoprichter van Stichting Familiehulp licht hij toe: “Familiehulp heeft op het gebied van huishoudelijke hulp in een aantal gemeenten medewerkers en cliënten overgenomen na het faillissement van TSN Thuiszorg. In één weekend (eind april 2016) is de organisatie ‘gekanteld’ met 2.300 medewerkers, die in teams van 12 mensen – per postcode – werden gegroepeerd. Teams kregen alle vrijheid om zelf alles te organiseren, er ontstonden direct groepsapps en het werd geregeld.”
Voor alle duidelijkheid: Familiehulp functioneert dus zonder managers. Jaap Peters: “De hele managementlaag ontbreekt in deze organisatie. Dat was geen principekwestie, maar pure noodzaak omdat er geen geld voor was. Het was natuurlijk een gok of het zou werken, maar het blijkt een succes. Voorheen waren er financieel grote tekorten, nu draait de stichting break even. Blijkbaar is het zonder overhead dus wel rendabel te krijgen.”
Jaap Peters vertelt met gepaste trots dat het verzuim van 12% gedaald is naar minder dan 2%. Ook medewerkers die min of meer uitgerangeerd waren, zijn inmiddels weer aan de slag. Familiehulp kent geen functiebeschrijvingen, de medewerkers beslissen zelf wat er moet gebeuren, hoe, door wie, hoe lang, wanneer, etc. Collega’s lossen alles onderling op. Jaap Peters: “Door de juiste horizontale verbindingen ervaren medewerkers bij Familiehulp autonomie en zingeving in het dagelijkse werk. En dat levert werkgeluk op!”
Meer lezen? Het volledige artikel staat in de publicatie Werkgeluk van Driessen HRM. Deze is kosteloos aan te vragen voor leidinggevenden en HRM’ers in de publieke sector via www.werkgeluk.nl.
