Architectuur is overal om ons heen. Het is bepalend voor onze leefomgeving en ons welbevinden. Maar draagt architectuur daadwerkelijk bij aan ons gevoel van geluk? En wat is dan precies architectuur die ons gelukkig maakt? We gingen erover in gesprek met Fred Schoorl, directeur van de Branchevereniging Nederlandse Architectenbureaus (BNA).
Architectuur speelt volgens Fred Schoorl een belangrijke rol bij maatschappelijk urgente thema’s. Hij noemt bijvoorbeeld klimaatverandering, de vluchtelingenproblematiek of sociale ongelijkheid. “Voor de opvang van statushouders hebben wij met vijftig architectenbureaus meegedacht met gemeenten, corporaties en eigenaren van leegstaand vastgoed over een mogelijke oplossing.” Daarbij draagt volgens de BNA-directeur het vakmanschap van architecten bij aan oplossingen. “Het bieden van een thuisgevoel was belangrijker dan alleen een dak boven hun hoofd. Statushouders waren op dat moment hulpbehoevend en kwetsbaar. Architecten hebben hun maatschappelijke verantwoordelijkheid om bij te dragen aan een humane opvang.” Zo hebben ze nagedacht over oplossingen om binnen de kaders van budgetten en beschikbare plekken, toch aan de behoeften van de vluchteling te kunnen voldoen. “Dit deden architecten door te luisteren naar de statushouders. Er bleek behoefte aan privacy, groen en ruimtes voor reflectie. Aan deze wensen zijn we zoveel mogelijk tegemoet gekomen, zodat ze zich prettiger voelen in de opvang.”
De BNA wil architectenbureaus versterken die toegevoegde waarde leveren voor zowel de opdrachtgever als de samenleving. Daarom organiseert de BNA jaarlijks de prestigieuze verkiezing ‘Gebouw van het jaar’. Fred Schoorl noemt de bijdrage die een gebouw levert aan het geluksgevoel van mensen bij de verkiezing als een belangrijke pijler. “Ondanks dat geluk een metawaarde is, proberen we dit concreet te maken met duurzaamheid, functionaliteit en sociaal welbevinden. Als je op die registers hoog scoort, kom je aan geluk. De BNA wil een opdrachtgever die trots is op het ontwerp en mensen die zich er prettig voelen. Daarom is er ook een juryprijs en een publieksprijs bij de verkiezing.” Aan de hand van vijf voorbeelden bespreekt Fred Schoorl de architectuur van geluk.
Het gebouw, dat in 2016 zowel de publieks- als de juryprijs heeft gewonnen, is bijna onzichtbaar in de duinen en staat in de nieuwe Nederlandse traditie om ‘te bouwen met natuur’ als antwoord op de stijgende zeespiegel en een kwaliteitsrijke kust.
“De architectuur is helemaal gericht op het herstel van de mensen. Een duidelijk stimulerende omgeving die destijds door de jury werd omschreven als een verbluffend en uniek stukje vakmanschap met een fenomenale omgang met omgeving, licht en het gevoel van geluk.”
“Sociale leefbaarheid speelt een belangrijke rol in het geluk van mensen. Dat architectuur hierin van toegevoegde waarde kan zijn zie je in de Hallen in Amsterdam”, vertelt de BNA-directeur.
“Een ander voorbeeld van focus op het geluk van burgers en het vergroten van de sociale leefbaarheid is het Energiehuis in Dordrecht (winnaar publieksprijs 2014). Het prikt in de stad als een acupunctuurnaald van de samenleving”, legt Fred Schoorl enthousiast uit.
“Hout is in dit ontwerp de vereenzelviging van de duurzaamheid die dit gebouw in al zijn elementen ademt, zonder ook maar enige concessie te doen aan de esthetische kwaliteit.”
Werkgeluk is volgens de voorman van Nederlandse architecten in sterke mate afhankelijk van de omgeving. “In succesvolle kantooromgevingen zie je licht, sfeer en functionaliteit moeiteloos integreren. Kantoren zijn daarnaast steeds minder uitsluitend een werkplek en steeds meer informele verblijfsruimtes waar je kunt werken, eten, overleggen, netwerken, ontspannen of sporten. Architecten moeten zich daarvan bewust zijn. De omgeving is namelijk sterk van invloed op de gemoedstoestand van mensen.” Maar welke architectonische kernmerken maken mensen dan ongelukkig? Volgens Fred Schoorl dragen lage plafonds, kleine kamers en weinig licht niet bij aan werkgeluk. “Ook zie je vaak dat er over openbare ruimtes goed nagedacht wordt, terwijl de werkplekken ongeïnspireerd zijn.”
Meer lezen? Het volledige artikel staat in de publicatie Werkgeluk van Driessen HRM. Deze is kosteloos aan te vragen voor leidinggevenden en HRM’ers in de publieke sector via www.werkgeluk.nl.
