Buurtzorg Nederland, hét grote voorbeeld in de zorg als het gaat om zelfsturing. Gemeente Hollands Kroon, de overheidsorganisatie die zonder managers ging werken om burgers slimmer en effectiever van dienst te zijn. Steeds meer organisaties zijn ermee bezig om zelfsturing toe te passen en medewerkers meer autonomie te geven.
Uit recent onderzoek van I&O Research onder werkenden in de overheid, semioverheid en het bedrijfsleven blijkt dat meer autonomie en zelfsturing zorgt voor gelukkigere medewerkers. Medewerkers in de overheid zijn ervan overtuigd dat werken met zelfsturende teams leidt tot een minder hiërarchische organisatie. Een ruime meerderheid geeft aan dat de overheid minder hiërarchisch moet gaan werken, om de participatiesamenleving tot een succes te maken.
Medewerkers die werken in een zelfsturende organisatie zijn namelijk beduidend gelukkiger met hun werk (7,7), dan medewerkers die werken in een hiërarchische organisatie (6,7). Van de medewerkers die zelfsturend werken geeft twee derde zijn werkgeluk een 8, 9 of 10, bij hiërarchische organisaties is dat slechts een derde.
Het onderzoek laat zien dat bij de overheid een op de zes medewerkers bij een volledig of bijna geheel zelfsturende organisatie werkt. Daarnaast werkt circa een op de vijf medewerkers in een geheel of grotendeels hiërarchische organisatie. Zelfsturend werken zie je met name terug in welzijnswerk (25%) en wordt er relatief vaak hiërarchisch gewerkt bij politie (43%), uitvoeringsorganisaties (35%) en het Rijk (28%). De wens om meer zelfsturend te gaan werken is het sterkst bij gemeenten (68%), provincies (77%) en in het welzijnswerk (68%).
Binnen zelfsturende organisaties heeft men veel vaker een gemeenschappelijk doel. Medewerkers letten op de financiële gezondheid van de organisatie, signaleren tijdig budgetoverschrijdingen, werken efficiënt en leggen meer de focus op het behalen van resultaten dan in een hiërarchische organisatie.
De participatiesamenleving vraagt van ambtenaren om burgers te inspireren, faciliteren en verbinden. Datzelfde wordt gevraagd van leidinggevenden bij de overheid. Er wordt om leiderschap gevraagd dat deze manier van werken weerspiegelt: het geven van vertrouwen en ondersteuning, laten merken dat het werk van de medewerker wordt gewaardeerd, veiligheid borgen, het goede voorbeeld geven en een heldere en inspirerende visie uitdragen.
Het kan bijna niemand ontgaan zijn dat gemeente Hollands Kroon sinds 2012 hard werkt om de meest innovatieve gemeente van Nederland te zijn. Dit gaat niet van de een op de andere dag en zonder slag of stoot. Zoals uit bovenstaand onderzoek ook blijkt moet de dienstverlening van overheidsorganisaties anders, slimmer en effectiever worden om in de huidige samenleving toegevoegde waarde te kunnen blijven bieden.
