De baan voor het leven bestaat niet meer. En een job zonder computer kunnen we ons ook niet meer voorstellen, evenals een leven zonder smartphone. Dat was een kwart eeuw geleden wel anders. Wat betekenen die technologische ontwikkelingen voor onze werkzame toekomst?
Koert van Mensvoort is de uitgelezen persoon om daar een zinnige uitspraak over te doen. Hij is de man achter het Next Nature Network,dat met artistieke en wetenschappelijke experimenten de discussie over de technologische toekomst aangaat. Mens, technologie, natuur en toekomst. Het zijn de kernwoorden waar Van Mensvoort zich mee bezighoudt. Als filosoof, kunstenaar, docent, schrijver en als… nog veel meer. Verwacht geen onheilspellend verhaal, maar een positieve noot. Met zijn bijzondere projecten zet hij mensen aan het denken. Zo baarde hij opzien met een fictief uitzendbureau, waarin hij banen van de toekomst toonde. Ook maakte hij een kookboek waarin kweekvlees de hoofdrol speelt. “Ik hoop mensen in beweging te krijgen.”
Van Mensvoort heeft een duidelijk beeld bij jobs van de toekomst. “Natuurlijk speelt technologie daarin een hele belangrijke rol, maar minstens zo belangrijk wordt de funfactor. Veel mensen zien werk nog als straf: na mijn werkdag begint mijn leven. Dan beperk je jezelf. Elke werkloze kan beamen dat werk veel meer is dan een manier om geld te verdienen: het is inspirerend, verhelderend. Zie je job niet als een beperking van je vrijheid, maar kijk hoe je je talenten in kunt zetten.” Het ideaal toekomstbeeld van Van Mensvoort: de spelende mens (Homo ludens). “Daar moeten we wat mij betreft naartoe.” De kunstenaar liet zich daarbij inspireren door de natuur. “Ook een welpenjong leert door te spelen. En begrijp me niet verkeerd, ook spelen is hard werken. Zie je werk niet als een middel om je hypotheek te betalen. Werk moet je passie zijn. Door spelend te leren, verrijk je jezelf.”
Van Mensvoort verwacht dat de komende jaren de scheiding tussen werk en privé verder zal vervagen. “Ik denk dat die twee werelden steeds meer door elkaar heen gaan lopen. Die ontwikkeling is al merkbaar. Je bekijkt thuis je mail en op je werk check je je Facebookpagina. Dat is soms verwarrend, maar zeker geen slechte ontwikkeling als je het mij vraagt. Digitalisering maakt het mogelijk om werk en privé met elkaar te verbinden en dat past heel goed bij het speelse leren en werken. Als je technologie op
de juiste manier inzet, wordt je werk echt leuker.”
Niet iedereen bekijkt de razendsnelle technologische ontwikkelingen zo positief als Van Mensvoort. “Ik zie de strijd tussen technologie en mens als een schijngevecht. We organiseren ook geen wedstrijden tussen een mens en paard om te kijken wie het hardst kan rennen. Een mens op een paard, dát is interessant. Zo werkt het ook met technologie. We moeten niet kijken of een robot sneller of secuurder kan werken dan een mens, een mens samen met een robot, dán wordt het pas interessant.” Een praktisch voorbeeld: verhuizen kan een verdraaid zwaar klusje zijn. “Trek een krachtpak aan: mens en robot werken samen. Zo til je in no time die zware dozen de trap op en af.” Door die samenwerking tussen mens en robot kun je je richten op zaken die je echt leuk vindt. “Want wat zijn uiteindelijk de taken die je wilt doen? De dingen die je met passie doet!”
Wat voor een baan we over pakweg 25 jaar hebben, dat kan niemand zeggen. De pessimisten onder ons, denken dat de robots alle banen ‘wegkapen’. Maar zo ziet Van Mensvoort dat dus niet. “Vroeger was bijna iedereen boer. Onze overgrootopa’s en -oma’s dachten: “Als er geen boeren meer zijn, heeft niemand meer een baan. Wat moeten al die mensen doen?” Maar inmiddels is nog maar een klein percentage van de bevolking boer en toch zijn er banen genoeg. Meer dan ooit zelfs.” Andere jobs dus, maar wat voor banen dan? “Ik zie echt een samenwerking tussen mens en technologie. Denk aan een fysiotherapeut die met vier armen kan werken en een restaurant waar je de perfecte blind-date vindt, omdat er middels data de beste match is gevonden.”
Werken we over 25 jaar nog in de kantoren zoals we die vandaag de dag kennen? “Ik denk dat we de kracht van ontmoeten (zowel fysiek als virtueel) niet moeten onderschatten, ik zie het kantoor van de toekomst voor me als een samenwerkingsplek.”
En hoe zit het dan met het arbeidscontract van de toekomst? “De vaste baan voor de rest van je leven bestaat niet meer. En de vraag is ook: wíl je dat nou echt?”, zegt Van Mensvoort. “Ik denk dat we meer zogeheten zwermbedrijven krijgen. Als in een zwerm vogels. Er ontstaat op een bepaald moment een bepaalde vorm, maar die vorm verandert continu. Zo’n zwerm is heel flexibel. Bedrijven zullen steeds meer zo gaan werken. Mensen komen voor projecten samen, vliegen uit, zoeken de samenwerking op.” Flexibel werken is in de toekomst de norm. “Je verbindt je niet aan één baan of aan één project. Je zet je voor een bepaalde periode in en beweegt dan weer door. Dat kan alleen als er clubs zijn die daarin bemiddelen, die al deze ‘vogels’ begeleiden en ondersteunen. Daarin zie ik een belangrijke rol weggelegd voor bedrijven zoals Driessen.”
Van Mensvoort sluit af. “Net als in de natuur heb je vrije vogels én honkvaste vogels. Voor iedere vogel is er een nest. Nu, maar ook in de toekomst. Dus maak je vooral geen zorgen, maar geniet van de reis.”
Dit artikel is verschenen in het magazine voor HRM en Management van Driessen Groep. Dit keer een speciale uitgave in het teken van Groei in verband met het 25-jarig jubileum van Driessen Groep op 1 april 2018. Download deze speciale jubileumeditie van het magazine.
