Als je je maar lang genoeg met de arbeidsmarkt bezighoudt dan raak je niet meer zo snel van de leg als er een piekje naar boven of beneden is. Als je twintig jaar terug of vooruit kijkt is elke crisis slechts een rimpeling in de geschiedenis. Daarom moeten we de waarschuwende boodschappen van alle onheilsprofeten altijd relativeren. Dat geldt ook voor de periodes waarin de arbeidskrachten niet aan te slepen zijn en we in paniek raken over tekorten en schaarste.
In zo’n periode zitten we nu. Het afgelopen jaar is er een hele berg onheilspellende rapporten verschenen over tekorten in allerlei sectoren: techniek, ICT, defensie, de politie, het onderwijs, de zorg en finance. Het gaat vooral om vakspecialisten, maar ook om beroepen waarvan vijf jaar geleden werd voorspeld dat ze snel zouden worden gerobotiseerd, zoals chauffeurs, call centermedewerkers en magazijnmedewerkers. Reden tot paniek dus? Als je het hebt over schaarste op de arbeidsmarkt moet je drie dingen goed uit elkaar houden:
In Nederland hebben we het al jaren over de schaarste aan bijvoorbeeld technici. In onze arbeidsmarktdata en -onderzoeken zien we allerlei groepen op mbo- en hbo-niveau waar meer dan dertig vacatures openstaan voor elke werkzoekende. Hiervoor kunnen we alleen lange termijnoplossingen bedenken (iets voor de politiek) en op de korte termijn mensen snel omscholen of ze uit het buitenland halen (wat op grote schaal gebeurt).
Dat we met de golven van de economie op en neer deinen is een fact of life. Waarbij we ons niet zonder meer hoeven neer te leggen. Organisaties met een goed uitgewerkt Strategisch Personeelsplan, gebaseerd op goede arbeidsmarktdata, kunnen ook in tijden van krapte succesvol werven. Of: anti-cyclisch werven: een kandidatenpool creëren als het arbeidsaanbod groot is en daarvan profiteren als de markt krap wordt. Of: in beeld hebben welke mensen intern kunnen doorstromen naar schaarse profielen. En in ieder geval: de situatie dat je in paniek raakt omdat je MORGEN 93 hbo-ICT’ers nodig hebt, vóór te zijn!
Zelfs schaarste is een relatief begrip. Als er in een bepaald beroep 100.000 mensen werken en er zijn 5.000 vacatures, dan ervaart elke recruiter de schaarste. Maar van die 100.000 werkenden zijn er gemiddeld ruim 10.000 die best een andere baan zouden willen. Of parttimers die meer uren willen. Mits ze tegen het goede aanbod aanlopen. Helaas staan in de meeste vacatureteksten niet de zaken die de doelgroep het belangrijkst vindt, maar de dingen die de werkgever belangrijk vindt of toevallig in huis heeft of die copy-paste uit een vorige vacaturetekst zijn geplukt. Doelgroepkennis, wederom op basis van goed arbeidsmarktonderzoek, is een ondergeschoven kindje.
Daarnaast zijn vacatures gericht op mensen met diploma X en ervaring Y. Terwijl er bijna altijd grote groepen zijn die daar niet precies aan voldoen, maar die wel voor 80% de skills, vaardigheden, competenties en talenten in huis hebben om te beginnen en die overige 20% met training-on-the-job verwerven. Zorg dat je die vindt en je hebt loyale medewerkers die zich willen ontwikkelen.
Er is een hele batterij aan aanvullende instrumenten, waarvan wij zien dat ze te weinig worden gebruikt. Laat je personeel nieuwe collega’s werven. Benader mensen die in het verleden voor je hebben gewerkt. Zorg dat je een uitstekende sollicitatieprocedure hebt (candidate experience), zodat je kandidaten die in het verleden zijn afgewezen opnieuw kunt polsen. Zorg dat je vacatures op de juiste websites staan (is ook onderzoek over: meestal staan ze op de verkeerde jobboards). Laat mensen op een prettige manier (onboarding) landen op hun nieuwe werkplek.
Als je dat allemaal niet of een beetje doet, heb je een probleem en krijgt ‘de schaarste op de arbeidsmarkt’ de schuld. Ten onrechte. Natuurlijk is het zo dat je voor de werving van schaarse profielen en echte vakspecialisten harder moet knokken dan voor andere. Maar de ervaring leert dat organisaties die al dan niet met behulp van externe partijen hun recruitment structureel op niveau hebben, minder vaak in paniek raken omdat ze MORGEN 93 hbo-ICT’ers nodig hebben. Ze waren immers goed voorbereid en doen het dus stukken beter dan hun concurrenten.
Dit artikel is geschreven door Ben Rogmans, partner van arbeidsmarktonderzoeker Intelligence Group, directeur van Arbeidsmarktkansen.nl en auteur van het boek: Geen Paniek! Maar ook jouw baan gaat eraan. Dit artikel is gepubliceerd in de maart editie van het magazine van Driessen Groep, thema Balans, in de special ‘Professionals, de moderne meesters’.
