Met al meer dan 20 jaar ervaring bij zorgorganisaties in diverse HR- en projectmanagementfuncties werkt Lieke Lange nog steeds in de zorg. Met haar creatieve geest, interesse in innovatie en een achtergrond in HR heeft ze het ver geschopt, zelfs tot prijswinnend werk. Ze won een award voor het Carrière Switch traject, een traject om iets te doen aan het personeelstekort in de zorg.
Eerder won Lieke Lange met het project ‘Kweekvijver’ al een prijs. Pluryn, de organisatie waar Lieke destijds werkzaam was, gaf 18 zorgprofessionals de kans om door te groeien naar een leidinggevende functie. Het Carrière Switch traject, waar Lieke recent een boek over schreef, richt zich op mensen buiten de zorgsector, de zogenaamde zij-instromers, die graag willen werken in de zorg. Ook hiermee won zij een HR-prijs.
“De kern van het probleem is dat we de zorg zo georganiseerd hebben, dat er een personeelstekort is. Daar verbaas ik me nog steeds over. Er zijn veel moeilijk vervulbare vacatures, maar tegelijkertijd zijn er genoeg mensen die graag in de zorg willen werken. De werkdruk is hoog, het ziekteverzuim is hoog, de kosten zijn hoog. Als we goed naar talenten zouden kijken, dan zou er geen tekort moeten zijn. Op lange termijn heb je profijt van het opleiden van en het investeren in mensen. Maar niet op korte termijn, want dan heb je als (lijn)manager of HRM’er te maken met vacatures of een gat in het rooster dat opgevuld moet worden. Dan zeggen ze vaak we hebben nu echt een ervaren iemand nodig, want de werkdruk is zo hoog en het niet werkt als we nu iemand erbij krijgen die net begonnen is.
“Er is vooral een tekort aan werkplekken om mensen goed te kunnen begeleiden.”
Wat we doen is zoeken naar de speld in de hooiberg, een verpleegkundige kan kiezen uit vier vacatures. Dat is eigenlijk gek, want er zijn vaak wel mensen, maar die zijn niet ‘kant en klaar’ inzetbaar en moeten nog opgeleid worden. Het onderwijs kent eigenlijk hetzelfde probleem. Er is een tekort aan leraren, er zijn mensen die de lerarenopleiding willen doen, maar er is vooral een tekort aan goede werkplekken om mensen goed te kunnen begeleiden. Daar zit de crux. Er zijn genoeg mensen zijn die in de zorg of in het onderwijs willen werken. Ze komen er alleen heel moeilijk tussen.”
“In de zorg is er een gebrek aan professionals op mbo- en hbo-niveau. Soms realiseren sollicitanten zich niet dat het een vak is waar je echt in moet investeren. Je kunt niet zomaar met een cursus van een paar dagen aan de slag als verzorgende. Iedereen die van carrière wil switchen naar de zorg en daarover zou willen praten met een loopbaancoach, kan dit gratis doen via sterkinjewerk.nl. Grijp die kans om zo je volgende stap weloverwogen te maken!”
“In mijn boek staat een stappenplan voor organisaties die hiermee aan de slag willen gaan, maar mijn belangrijkste boodschap is: Toon lef en begin, want er is meer mogelijk dan je zelf denkt. Mijn boek doet met name een oproep van: ’Stop met je te gedragen als Calimero, maar ga aan de slag als een Calihero’. Veel HR-professionals nemen weinig eigenaarschap over hun situatie. Ze denken dat ze weinig autonomie hebben omdat ze bijvoorbeeld geen leidinggevende zijn en komen zo in een soort passieve rol of zelfs in een slachtofferrol terecht. Zelf verantwoordelijkheid nemen geeft je een gevoel over je eigen situatie.
Heb ook het lef om het anders te doen. Veel HRM’ers zijn gewend om zich servicegericht op te stellen. De lijnmanager of directeur vraagt iets, dus laat ik maar mijn best doen. Ik pleit ervoor om het op een andere manier aan te pakken, zodat je meer impact maakt. Niet langer een Calimero zijn, maar een Calihero!”
“De manier van werven was al tientallen jaren hetzelfde. Leerlingen waren jonger dan 23 jaar en soms namen we een leerling van 36 aan. Het verschil met het Carrière Switch traject is dat dit specifiek gericht is op 30, 40 en 50’ers, dat het een verkorte opleiding kent en het qua salaris wat hoger ligt. Het is namelijk echt een andere doelgroep. Wat ik merk als ik presentaties geef is dat mensen reageren van: ‘Dit kennen we toch al? Dit doen we toch al?’ Ja klopt, we leiden leerlingen op. Maar je richt je hier echt op volwassenen. In de CAO GGZ staat bijvoorbeeld beschreven dat leerlingen zakgeld krijgen in de eerste periode. Als je een hypotheek en misschien kinderen hebt of mantelzorg verricht, dan wil je geen zakgeld, maar gewoon een salaris krijgen.
“De zorg kent vooral jong en onervaren of oud en ervaren.”
Mensen die de switch maken naar de zorg hebben aan de ene kant iets opgebouwd en moeten dan weer opnieuw een vak leren. Dat is niet altijd makkelijk en iedereen brengt ook bagage mee. De zorg kent vooral jong en onervaren of oud en ervaren. Daar tussenin, dat is ‘eng’.”
“Een bekend voorbeeld is om de regeldruk aan te pakken. Bureaucratie, papierwerk, maar ook op een andere manier de zorg inrichten door meer gebruik te maken van digitale mogelijkheden. Allemaal manieren om het personeelstekort aan te pakken. Corona heeft het een en ander versneld. Het behoud van medewerkers is cruciaal. De achterdeur moet dicht, anders is het dweilen met de kraan open.
En tot slot werkgeluk, want het werken in de zorg moet leuk zijn. Er gebeurt steeds meer digitaal en er komt steeds meer vraag naar hoogopgeleide professionals, vanwege complexe zorg. Je ziet een aantal afdelingen ook veranderen in een soort high tech afdelingen. Werk in de zorg wordt daarmee fysiek lichter, waardoor het ook leuker wordt.”
“Ja, je ziet dat digitalisering en anders werken een vlucht heeft genomen. Iedereen denkt nu ‘wat deden we moeilijk’ met bepaalde dingen. Ik hoor van collega HR-managers dat een opleidingsplan of mensen digitaal online opleiden eerst duwen en trekken was en dat het nu heel normaal is om online te leren. Ik maak me zorgen over het gebrek aan goede opleidingsplaatsen. Voor corona was er al een tekort, dat is nu nog groter geworden.”
“Het heeft de zorg zeker goed op de kaart gezet en überhaupt zinvol werken. Je zag door de coronacrisis duidelijk het verschil tussen de zinvolle banen en de bullshitbanen. Mensen uit de zorg zijn echt nodig. Er is veel meer waardering voor de professionals in de publieke sector in het algemeen, maar ook voor de zorg.”
“De belangrijkste thema’s zijn volgens mij vitaliteit, het behoud van medewerkers en anders werken. Er is nu meer waardering, maar tegelijkertijd is er veel gevraagd van mensen in de zorg. De komst van het coronavirus heeft werken in de zorg veranderd. Je zag door corona dat er digitaal veel meer mogelijk was, dan we voorheen dachten. Dit geldt ook voor het personeelstekort. Er werd nagedacht of we niet op een andere manier konden werken. Dit alles heeft ons wel aan het denken gezet.”
“Een mooi voorbeeld is het Loopbaan IC van het Radboud UMC in Nijmegen, een ziekenhuis in Noord-Limburg en Noord-Brabant. Daar wisselen ze de IC-verpleegkundigen uit en kijken ze naar hun loopbaan. Want een academisch ziekenhuis is anders dan een klein provinciaal ziekenhuis. IC-verpleegkundigen zijn hele schaarse professionals, want iedereen wil ze nu hebben. Met de Loopbaan IC kunnen ze daarvan goed de loopbaanroute organiseren. Zonder dat het concurrentie is, maar door samen te werken.
In Drenthe vormen een aantal zorgorganisaties Samen Slimmer Drenthe. Zij wisselen artsen en verpleegkundigen uit voor de nacht- avond en weekenddienst. Hier is een tekort aan. Iedere organisatie is geneigd om de eigen mensen vast te houden. Maar in plaats van dat je de goede mensen probeert vast te houden, moeten we ze in de toekomst anders gaan inzetten. Hiermee kunnen de we taboe rondom mobiliteit voor eens en altijd doorbreken.”
Lieke Lange, HR-professional en eigenaar van adviesbureau LL&Co werd in 2009 uitgeroepen tot beste HR-professional van de non-profit vanwege haar vernieuwende kijk op HR. In 2019 won zij met het Carrière Switch Traject de Nationale HR Zorg Award. Ze is verbonden aan het Actie Leer Netwerk als adviseur Koplopers. Recent verscheen haar boek: Carrière Switch, pak het personeelstekort in de zorg aan!
