Zorgmedewerkers hebben door corona dagelijks te maken met energievreters zoals veeleisende patiënten, een hoog besmettingsrisico en geen zin meer om hun werk te doen. Dit laat onderzoek zien van Irene van der Fels en Henrico van Roekel. Zij vinden dat er meer energiegevers voor zorgmedewerkers moeten komen om hun energiebalans te herstellen.
Van der Fels is projectmanager bij Stichting IZZ en Van Roekel is promovendus bij de Universiteit Utrecht. Ze ondervroegen samen met de Universiteit Twente zesduizend zorgmedewerkers over de door hen ervaren energievreters en energiegevers. De onderzoekers maken zich op basis van de ervaringsverhalen van de zorgmedewerkers zorgen over hun balans tussen energiegevers en -vreters. De energievreters overtreffen daarbij de energiegevers. Grote energievreters voor de zorgmedewerkers zijn met name de gevolgen van corona voor cliënten, het veeleisende contact met patiënten en hun naasten en het besmettingsrisico. Ook overwegen velen van hen om de zorg te verlaten.
Van der Fels en Van Roekel denken dat er meer speelt dan de gewone werkdruk voor zorgmedewerkers. Van der Fels benadrukt dat door corona het werk veranderd is. “Mensen zijn wel wat gewend, maar de mate van disbalans is vergroot door de crisis.” Volgens Van Roekel is het niet kenmerkend voor zorgmedewerkers om zo uit balans te zijn. “Het zijn omstandigheden specifiek voor corona die het verschil maken. Cliënten mogen bijvoorbeeld geen bezoek ontvangen, waardoor de familie niet haar gewoonlijke rol kan spelen en de zorgmedewerker een extra rol te vervullen heeft. Dat verstoort de energiebalans.”
Opmerkelijk maar ook weer niet verrassend is dat leidinggevenden de coronacrisis heel anders meemaken. Ze hebben meestal meer afstand tot de dagelijkse werkelijkheid van het zorgen voor coronapatiënten. Daarbij hebben ze wel te maken met de uitdagingen van zorg tijdens de coronacrisis, maar ervaren ze ook waardering, steun en saamhorigheid. De leidinggevenden in de zorg merken dan ook niets van een disbalans in hun energie. De hiermee door corona groter geworden ‘energiekloof’ tussen leidinggevenden en uitvoerenden is volgens Van der Fels en Van Roekel gevaarlijk. Het kan zorgen voor een golf van burn-outs en uitstroom van zorgmedewerkers, wat leidt tot een achteruitgang van de zorg en van de gezondheid in Nederland.
Het is belangrijk dat juist in crisistijd werkgevers zorgen dat er voldoende energiegevers staan tegenover de energievreters. Dat beperkt de kans op energietekorten bij medewerkers. Werkgevers kunnen dit bereiken met maatregelen om medewerkers te beschermen en ondersteunen. De medewerker krijgt namelijk dan energie-gevende steun en kan beter functioneren richting de toekomst. Daarnaast kunnen ze medewerkers faciliteren in het elkaar ondersteunen, bijvoorbeeld met een buddy-systeem en door ze ruimte te geven voor job crafting (de medewerker herstructureert zelf zijn baan). Ook meer praktische zaken zijn van belang, zoals een herstelruimte waar medewerkers tijdens een heftige dienst even kunnen bijkomen.
Van Roekel benadrukt dat ook bestuurders van zorgorganisaties een belangrijke bijdrage kunnen leveren als ze zich bewust zijn van de ervaringen van hun medewerkers. “Het is bij uitstek een kans om regie te pakken op dit onderwerp en gezond leiderschap te tonen.”
Van der Fels en Van Roekel doen een oproep aan leidinggevenden en medewerkers om tijdig te gaan praten over de energie die hun werk geeft en kost. Van der Fels stelt dat leidinggevenden zich moeten realiseren dat de ervaring bij de uitvoerende werknemers ander is. “Enerzijds is het belangrijk dat zij de positieve ervaringen die ze hebben, van saamhorigheid en waardering, overbrengen naar het team. Anderzijds moeten zij met de mensen op de werkvloer in gesprek over hun ervaringen. Het is belangrijk dat zij een veilige omgeving creëren waarin medewerkers hierover open durven zijn. Medewerkers moeten op hun beurt op tijd aan de bel trekken als zij een disbalans ervaren en zich uitspreken over de dingen die energie vreten.”
Leidinggevenden doen er daarnaast goed aan te beseffen dat ze een ultieme energiebron zijn voor hun collega’s. Dit kunnen ze vorm geven door tegenover hoge eisen ook een hoge mate van betrokkenheid te bieden. Dat betekent een luisterend oor geven, tijdig met medewerkers in gesprek gaan en vragen naar knelpunten en wat ze nodig hebben. Ze kunnen dan ingrijpen waar dat noodzakelijk is.
Bronnen: Zorgvisie, Skipr
