Het laatste kwartaal van 2020 had ruim een vijfde (22 procent) van alle werknemers tijdens hun werk hoogstens één maal per dag een persoonlijke ontmoeting op werkgebied. Dit was in 2018 nog 10 procent. De omvang van het telefonisch en digitaal contact bleef ongeveer gelijk. Zo laat de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) van CBS en TNO zien. Deze vond in het laatste kwartaal van 2020 plaats onder 58 duizend werknemers van 15 tot 75 jaar.
Toch had de meerderheid van alle werknemers (57 procent) ook in 2020 een groot aantal keren per werkdag ontmoetingen met bijvoorbeeld collega’s, patiënten, klanten of leerlingen. Dat lag de laatste keer dat dit aan werknemers werd gevraagd, in 2018, met 69 procent nog wel een stuk hoger.
Het thuiswerken groeide door de coronacrisis en daarbij steeg met name het percentage dat doorgaans vanuit huis werkt. De meerderheid van de thuiswerkers ontmoet weinig andere mensen tijdens het werk. Meer dan 70 procent ontmoet nooit of maximaal een keer per werkdag collega’s, patiënten, klanten of leerlingen. Voor de overige 30 procent is dat meerdere keren per dag zo. Verder heeft ruim 90 procent van alle werknemers die thuiswerken geregeld telefonisch of digitaal contact met collega’s of anderen. Ten opzichte van 2018 hadden in 2020 meer werknemers in het openbaar bestuur (bijna) geen persoonlijke ontmoetingen tijdens hun werkzaamheden.
De werknemers die tijdens hun werk (bijna) geen collega’s, patiënten, klanten of leerlingen tegenkomen, voelen zich gemiddeld wat minder verbonden met hun werkgever. Daarnaast zijn ze iets minder tevreden over hun werk. Dat gaat overigens niet op voor werknemers die doorgaans thuiswerken. In die groep is er nauwelijks verschil in tevredenheid tussen mensen met en zonder persoonlijk contact. Dat is anders bij werknemers die alleen bij hun werkgever op locatie werken. Zij voelen zich gemiddeld minder tevreden, maar met name ook minder verbonden dan werknemers die doorgaans of gedeeltelijk thuiswerken. Van deze groep werknemers die alleen op locatie werkt, voelen degenen die niet of nauwelijks persoonlijk contact hebben zich het minst verbonden en het minst tevreden.
Organisatiepsycholoog Aukje Nauta zegt in een artikel van Trouw over het onderzoek dat ze de groep met weinig dagelijkse contacten eigenlijk groter had verwacht. Het is volgens haar een indirect signaal dat er weinig thuis wordt gewerkt. De productiviteit van werknemers met minder ontmoetingen neemt op de korte termijn niet af, maar innovatie komt wel onder druk te staan. Nauta legt uit dat creativiteit voortvloeit uit toevallige ontmoetingen bij bijvoorbeeld de koffieautomaat of net na een vergadering. Digitaal wordt er volgens haar minder gebrainstormd en is de kans op nieuwe ideeën kleiner. Ook denkt de psycholoog dat leuke collega’s een saaie baan compenseren. Valt dat weg, dan worden mensen nog ongelukkiger van hun werk.
Een andere uitkomst van de NEA 2020 is dat de algemene gezondheid in 2020 verbeterde. Het aantal burn-outs daalde bijvoorbeeld. Dat is opmerkelijk tijdens een pandemie, maar omdat veel meer werknemers in 2020 gedwongen thuis waren, verminderde bijvoorbeeld ook het aantal arbeidsongevallen. Daarnaast daalde het ziekteverzuim. Een verklaring hiervoor is dat mensen zich minder snel ziekmelden bij thuiswerken. Dan is het namelijk gemakkelijker om met klachten door te werken. Verder kwamen er meer mensen thuis te zitten omdat er geen werk was. Zij konden zich dus ook niet ziekmelden. De NEA geeft het laatste niet expliciet aan.
Bronnen: CBS, Trouw, Rendement
