Waar vorig jaar de onzekerheid vanwege de coronacrisis de boventoon voerde, schetst Prinsjesdag 2021 een positiever beeld. De Nederlandse economie herstelt sneller dan verwacht. De arbeidsmarkt staat daarnaast voor grote uitdagingen met oplopende personeelstekorten en een historisch lage werkloosheid. Het demissionair kabinet heeft op dit moment met name stappen gezet op het gebied van klimaat, rechtstaat en woningbouw voor komend jaar. Nieuwe keuzes voor de langere termijn zijn aan het nieuwe kabinet en laten nog even op zich wachten. Ondanks dat is het voor HR en de publieke sector goed om rekening te houden met de volgende maatregelen en uitgangspunten.
De economie komt goed uit de crisis mede door de veerkracht van ondernemers, werkenden en de steunpakketten. Ook de komende periode zijn maatregelen nodig om bedrijven te ondersteunen bij gevolgen die zij ondervinden van de coronacrisis. Daarom presenteert het kabinet – ondanks de demissionaire status – plannen voor 2022 die niet kunnen wachten. Ondanks de creativiteit en flexibiliteit van werknemers en werkgevers moeten mensen soms op zoek naar (ander) werk. Tegelijkertijd is de werkloosheid laag en de arbeidsmarkt in verschillende sectoren krap. Daarom blijft het demissionaire kabinet vanuit het sociaal pakket en via de Regionale Mobiliteitsteams mensen ondersteunen bij omscholing en het vinden van (nieuw) werk. Hiervoor is eerder al € 1,4 miljard vrijgemaakt.
Het gelijker behandelen van verschillende contracten kan volgens de commissie Borstlap voor meer baanzekerheid zorgen. Er bestaan namelijk verschillen op de arbeidsmarkt tussen werkenden met en zonder vast contract. Een groep werkenden heeft te maken met toegenomen onzekerheden door de flexibilisering van de arbeidsmarkt. De coronacrisis heeft het belang van een leven lang ontwikkelen onderstreept. De arbeidsmarkt is voortdurend in beweging, daarom is het nodig om daarop in te spelen. Zo kunnen werkenden en niet werkenden hun baan behouden of nieuw werk vinden. In 2022 kunnen mensen zich door subsidies voor gratis adviezen en cursussen blijven ontwikkelen, bijvoorbeeld door gebruik te maken van het STAP-budget (Subsidieregeling Stimulering van de Arbeidsmarktpositie).
Ouders krijgen vanaf 2 augustus 2022 recht op 9 weken gedeeltelijk betaald ouderschapsverlof. Dit geldt ook voor ouders die op 2 augustus 2022 een kind hebben dat nog geen jaar oud is. Het demissionair kabinet heeft voorwerk gedaan voor het nieuwe kabinet. Zo kunnen zij direct aan de slag met belangrijke vraagstukken. Volgende stappen over hoe om te gaan met flexibele en vaste contracten en het grote aantal zzp’ers kunnen door het volgende kabinet verder worden uitgewerkt.
In 2022 wordt de nieuwe Pensioenwet naar het parlement gestuurd. Eerder dit jaar konden mensen en organisaties online reageren op het conceptwetsvoorstel ‘Toekomst pensioenen’. De reacties daarop vragen om een goede afweging van belangen. Daarbij staan zorgvuldigheid en gezamenlijkheid voorop. In 2022 gaat SZW daar met de betrokken partijen mee verder. Daarna dient het kabinet het wetsvoorstel in bij de Tweede en Eerste Kamer.
Tijdens de coronacrisis is gebleken hoe belangrijk regionale, nationale en internationale samenwerking is in de zorg. Hieruit zijn twee vragen ontstaan. Hoe zorgen we dat we goed voorbereid zijn op een volgende pandemie? Hoe kunnen we de zorg in de toekomst organiseren om toegankelijk, betaalbaar en van hoge kwaliteit te blijven. De Nederlandse zorg is zeer toegankelijk en van hoog niveau. Het is een uitdaging om dit in de toekomst zo te houden. Bij ongewijzigd beleid blijven de uitgaven in de toekomst groeien, onder andere door vergrijzing. Nu al beslaan de zorguitgaven 26% van de totale begroting. In Nederland is de zorg goed, maar er moeten ook andere voorzieningen in stand worden gehouden. Dit kan op verschillende manieren, zoals blijvend aandacht geven aan een gezonde levensstijl, beheersing van de kosten en de manier van werken binnen de zorg.
Voor de jeugdzorg is volgend jaar € 1,3 miljard extra beschikbaar om knelpunten op te lossen en structurele verbeteringen te realiseren.
Voor veel jongeren en jongvolwassenen dreigt na anderhalf jaar leven met de coronamaatregelen een valse of vertraagde start in opleiding en werk. De inzet om kansengelijkheid in het onderwijs en op de arbeidsmarkt te stimuleren, blijven nodig. Vooruitlopend op noodzakelijke keuzes voor de langere termijn stelt de regering tot eind 2023 ruim € 8 miljard beschikbaar om onderwijsachterstanden in te lopen die in de coronaperiode zijn ontstaan. Het niveau van het onderwijs in Nederland is hoog, maar staat al langer onder druk. Het blijft dan ook belangrijk om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Niet alle leerlingen kunnen even goed meekomen en internationaal verliezen we terrein. De tekorten van leraren en schoolleiders in combinatie met kwaliteit heeft nu de hoogste prioriteit.
Bronnen: Troonrede, Rijksoverheid
