Sabine Uitslag is een duizendpoot met een groot zorghart. Van verpleegkundige, gezondheidswetenschapper tot Tweede Kamerlid. Een greep uit de functies die ze vervulde. Wij spreken Sabine over haar kijk op de zorgtransitie, haar bijzondere missie en haar inzichten in werkgeluk. En wat blijkt? Bij alles wat ze doet, gaat ze op zoek naar verbinding en positiviteit. “Aan alles zitten twee kanten.”
Door haar functie als Tweede Kamerlid werd Sabine een belangrijk woordvoerder voor zorg en welzijn. Ze zorgde er onder andere voor dat zeggenschap door zorgprofessionals een issue werd en dat de Verpleegkundige Adviesraad in Nederland een boost kreeg. Daarna volgde ze haar hart terug naar de zorg en inmiddels is Sabine onder andere Chief Inspiration Officer van FWG Progressional People en oprichter van de Waardenladers, een theaterproductie door en voor zorg en welzijn.
De zorgsector zit midden in een belangrijke transitieopdracht naar betaalbare en toegankelijke zorg voor nu en in de toekomst. Dat dit niet vanzelf gaat, weten we ondertussen. Sabine ziet de transitie niet als een onmogelijke opgave, maar juist als een boeiende overgangsfase van meer structuurgericht naar meer mensgericht.
“Transitie is voor mij ook wrijving. En wezenlijk iets anders dan ‘transformatie’. Bij transformatie rekken we de rups wat uit, zodat hij langer wordt. Plakken we er extra pootjes onder, zodat het beestje misschien iets sneller gaat lopen. Of we scheren de haartjes er af voor meer efficiëntie. Transitie gaat er om dat de rups zich terugtrekt in de cocon en een worsteling met zichzelf aangaat om uiteindelijk als vlinder te kunnen verschijnen. Deze strijd is wezenlijk en nodig om verder te komen. Zo vergaat het ons nu ook, als samenleving, en dus ook in de zorgsector. We zitten met elkaar midden in die transitie. Er gaan dingen mislukken, we krabbelen weer op, leren (hopelijk) en gaan weer door. We weten nog niet waar het eindigt.
In deze boeiende periode waarin niets meer lijkt op wat het was, moeten we met elkaar anders leren kijken. Pas dan kan je anders denken en doen. We slaan deze eerste stap vaak over. Immers je kijkt vaak alleen naar datgene wat je kent. Zo werkt ons brein nu eenmaal. Maar dan zie je bepaalde oplossingen niet eens. Anders kijken is een hele opgave, omdat je het vaak niet doorhebt. Te vaak wordt onze scherpe blik vertroebeld door allerlei regels, procedures, tradities en richtlijnen. Anders kijken vergt zelfreflectie en lef om uit het stramien te stappen. Dit is niet alleen een belangrijke opgave voor bestuurders, HR en leidinggevenden, maar ook voor iedere zorgmedewerker. Niet iedereen vindt het fijn om kritisch naar zichzelf te kijken. Maar ik ben ervan overtuigd dat meer ruimte voor ‘bewust zijn’ ons allemaal helpt om de transitie goed door te komen. Ik pleit voor meer aandacht en ruimte voor dit proces. Daarvoor is het nodig om te verstillen en te vertrouwen. Pas dan kan je oprecht verbinden. Ook met jezelf.”
Over de zorg verschijnen dagelijks negatieve berichten over arbeidskrapte, werkdruk en lonen. Hierdoor heb je niet eens in de gaten dat er ondanks deze knelpunten elke dag opnieuw door veel betrokken zorgprofessionals hele mooie successen worden behaald. Maar ja, dat komt niet in de krant. Dat nieuws verkoopt niet. En daardoor haken veel jonge mensen af.
“In de regio zie ik mooie kansen ontstaan vanuit allerlei regionale samenwerkingen. Professionals vinden elkaar over organisatiegrenzen én domeinen heen. Daarnaast heeft de sector nu ook echt een prominente plek gekregen in de politiek. Er wordt met zorgmedewerkers gesproken. Voor de politiek is duidelijk dat zij in de ‘lead’ zijn. Zij zorgen voor de transitie. Die bedenk je niet achter een bureau. Die doorleef je met elkaar. Nu moeten de zorgprofessionals er zelf nog in geloven en die handschoen oppakken.”
“Ik vind het verschrikkelijk dat de zorg zo negatief in het nieuws komt. Wanneer je zoveel bagger uitstort over een sector, gaat iedereen denken dat het stinkt. Ik wil juist laten zien hoe mooi de sector is. Mijn missie is 1,4 miljoen gelukkige medewerkers in de zorg in Nederland. Bij FWG zet ik me in voor het verbeteren van het imago van zorg en welzijn, met de focus op werkplezier. Werkplezier maak je met mensen en niet met systemen en daarom bedacht ik tijdens een vakantie in Italië de Dag voor het werkplezier in de Zorg. Samen met mijn collega Ed van Meeuwen, die de HR Award in het leven riep, werd het een groot succes. Dit jaar organiseerden we het event voor de vijfde keer met 800 deelnemers!”
Werkgeluk en werkplezier zijn een belangrijk onderdeel van overheidsprogramma’s als TAZ in IZA. Ze worden daarnaast als belangrijke kernwaarden opgenomen in missies en visies van zorgorganisaties. Het werkplezier van medewerkers is leidend, want hiermee wordt de kans op behoud voor de sector vergroot. Het hebben van werkgelukkige medewerkers maakt een zorgorganisatie bovendien tot een aantrekkelijke werkgever.
Sabine merkt op dat er soms te gemakkelijk invulling aan de definitie van werkgeluk gegeven wordt. “Werkgeluk is niet iets dat je maakt. Het is geen product. Werkgeluk ontstaat wanneer mensen verbonden zijn, ze een stem hebben en hun talenten aangesproken worden. Het is cultuur. Wanneer je alle literatuur op elkaar legt en platslaat, komen er steevast vier elementen naar voren; zingeving, meesterschap, autonomie en sociale cohesie. Dit zijn de magische ingrediënten van werkgeluk.”
Wil je werkgeluk terugbrengen in de zorg? Kijk dan eens op zorgvoorwerkgeluk.nl
Sabine is ervan overtuigd dat iedere dag (werk)geluk brengt, maar dat we het bijna niet meer kunnen zien. “Pas nog vertelde een zorgmedewerker me dat zij een glimlach had gekregen van een cliënt die nooit reageerde. Ik noem dat ‘klein geluk’. Dáár doen zorgprofessionals het voor, dat is waardevol. Dit is ook de reden dat ik onder andere met mijn theaterproductie De Waardenladers voor zorg- en welzijnsinstellingen shows op maat maak en uitvoer in theaters. Ik wil zorgmedewerkers laten voelen en zien wat ‘anders kijken, anders denken en anders doen’ voor impact heeft. Ik wil ze het gevoel van werkgeluk teruggeven. Na een van onze uitvoeringen kwam een arts naar me toe met tranen in haar ogen en bedankte me omdat ze door wat ze zag op het toneel opeens herontdekte dat dat ‘kleine geluk’ haar vuur was om het werk te kunnen doen. Dit soort momenten geven mij dan weer veel werkgeluk.”
“Werkgeluk is van iedereen en iedereen heeft hierin iets te doen en kan vandaag beginnen. Geluk is niet alleen plezier, maar ontstaat juist wanneer je goed om kan gaan met ongeluk en tegenslag.”
“Ik heb geen privétijd, ik heb geen werktijd. Ik heb maar één tijd. Dat is mijn tijd! De vraag is wat ik er mee doe’, dit is mijn lijfspreuk en het geeft me veel rust en regie. Ik gun het iedereen, daar zet ik me voor in. Ik geloof niet in egoïsme, maar wel in een gezonde dosis egocentrisme. Aan iedere zorgmedewerker zou ik dan ook willen adviseren: sta eens stil bij jezelf. Creëer wat tijd en ruimte voor jouw persoonlijke transitie en ga aan de slag met je eigen (werk-)geluk. Je bent hierbij zelf aan zet en niet afhankelijk van wie dan ook. Ook niet van een werkgever. Ga opzoek en word die vlinder, vlieg op eigen kracht en neem hiervoor de tijd!”
Om die tijd ook echt te kunnen geven, brengt Sabine in mei, samen met John van der Sanden en Jan Vriends, het Tijd voor jezelf Boek uit speciaal voor zorgprofessionals. Een boek vol inspiratie, spelletjes en mooie verhalen. Wil je meer weten? Stuur Sabine dan een mail of kijk eens op www.waardenladers.nl om daadwerkelijk de beweging te maken naar dit ‘anders kijken’.
