Een medewerker die aangeeft zich niet veilig te voelen op de werkvloer. Niet omdat er fysieke gevaren zijn, maar omdat de sociale dynamiek binnen het team hem belemmert om zich uit te spreken. Hoe zorgen we ervoor dat sociale veiligheid niet slechts een beleidsstuk blijft, maar daadwerkelijk voelbaar is binnen een organisatie? We bespreken de invloed van leiderschap en een organisatiecultuur op het stimuleren van een veilig fundament op de werkvloer. Met praktische tips om sociale veiligheid te vergroten.
Meer dan een miljoen Nederlanders voelen zich onveilig op hun werkplek, zo wijst het CBS uit (2024). Gemiddeld heeft 17 procent van de werkenden te maken met ongewenst gedrag op de werkvloer. In de zorg heeft zelfs 30 procent van de werkenden hiermee te maken. Dit ongewenste gedrag vormt dagelijks een grote psychische belasting en heeft invloed op stijgende verzuimcijfers. Het voorkomen van oplopend verzuim is van groot belang in het kader van duurzame inzetbaarheid en werkplezier. Zeker in sectoren waar de arbeidskrapte zorgt voor extra druk op de ketel. Het creëren van sociale veiligheid kan organisaties hierbij ondersteunen.
Als HR-professional weet je dat veiligheid op de werkvloer verder gaat dan alleen fysieke maatregelen. Het draait om drie pijlers: fysieke, sociale en psychologische veiligheid. Samen creëren deze drie vormen van veiligheid namelijk een veilig werkfundament.
Wanneer een organisatie het voor elkaar krijgt om alle drie de vormen van veiligheid in te bedden, biedt dit zowel voor de medewerkers als de organisatie voordelen. Zo zorgt een veilig fundament voor duurzame inzetbaarheid, betere samenwerkingen, meer werkplezier en meer creativiteit en innovatie.
Sociale veiligheid gaat hand in hand met inclusiviteit. Het draait om het verwelkomen, waarderen en ondersteunen van de verschillende achtergronden die medewerkers meebrengen, zoals culturele diversiteit, genderdiversiteit en LGBTQ+ diversiteit. Waar diversiteit zorgt voor een breed scala aan perspectieven, creëert inclusie een cultuur waarin deze perspectieven echt kunnen bijdragen aan het succes van de organisatie.
Wanneer medewerkers zich gewaardeerd voelen, ongeacht hun achtergrond of identiteit, durven ze zich ook meer uit te spreken. Maar inclusie is niet alleen een mooi ideaal; het vraagt om actief beleid. Het gaat niet alleen om diversiteit in cijfers, maar om het creëren van een werksfeer waarin iedereen zich écht welkom voelt.
Leiderschap speelt een grote rol bij het bevorderen van sociale veiligheid. Als leidinggevende ben je niet alleen verantwoordelijk voor het resultaat, maar ook voor de manier waarop medewerkers zich binnen jouw team voelen.
Onderzoek van Amy Edmondson (Harvard Business School) laat zien dat de machtsafstand tussen leidinggevende en medewerker directe invloed heeft op sociale veiligheid. Hoe groter die afstand, hoe minder snel medewerkers zich uitspreken. Wat kun je hieraan doen?
Een voorbeeld hiervan is de ‘samenbindende leiderschapsstijl’, die empathie en open communicatie bevordert. Deze leiderschapsstijl verlaagt de drempel voor medewerkers om zorgen of klachten te delen. Hierdoor kunnen leidinggevenden preventieve maatregelen nemen tegen ongewenst gedrag en, indien nodig, snel en daadkrachtig reageren op onveilige situaties. Door medewerkers te ondersteunen en adequaat op problemen te reageren, draagt een goede leidinggevende bij aan het beschermen van de sociale veiligheid binnen de organisatie.
Beleid alleen is niet voldoende. Het moet leven in de organisatie. Daarom een aantal concrete stappen die direct impact kunnen maken:
Sociale veiligheid is geen eenmalige checklist, maar een dynamisch en voortdurend proces waarin we als HR-professionals een actieve rol moeten spelen. Door sterk leiderschap, een inclusieve cultuur en structurele aandacht voor sociale veiligheid zorgen we ervoor dat medewerkers zich gehoord, gewaardeerd en beschermd voelen. Dit leidt niet alleen tot een prettiger werkklimaat, maar ook tot betere prestaties en een lager verzuim.
Welke initiatieven heeft jouw organisatie al genomen om sociale veiligheid te vergroten? Waar zie je nog verbeterkansen? Laten we samen leren en bouwen aan een werkomgeving waarin iedereen zich veilig en gerespecteerd voelt.
Dit artikel is geschreven door Naõmi Renssen, HR consultant bij Reijn.
