Ik wil graag een spelletje met u doen. Stel; ik krijg 10 euro. Er is echter één voorwaarde aan verbonden. Ik krijg die 10 euro alleen als ik die deel met u op een manier die voor ons beiden acceptabel is. Oftewel, als u en ik niet tot een acceptabele verdeling komen, dan krijgen we beiden niks. Dus stelt u zich nu eens voor dat ik aan u voorstel dat ik bij ontvangst van deze 10 euro de buit gelijk verdeel: u 5 euro, ik 5 euro. Het lijkt me logisch dat u daar mee instemt.
Maar wat doet u als ik voorstel dat ik 6 euro voor mezelf houd en u 4 euro krijgt? Hoewel de verdeling niet gelijk is, kiest de overgrote meerderheid van de mensen er ook voor dat bod te accepteren. Rationeel is het namelijk de beste optie: beter 4 euro’s in de hand in deze crisistijd, dan een lege portemonnee, nietwaar? Maar u voelt hem al aankomen: wat doet u als ik 7 euro houd en er 3 aan u wens te geven? Of erger nog 8 voor mezelf en 2 voor u?
Er is bij ieder mens een soort van breekpunt, waarbij het gevoel van oneerlijkheid de ratio gaat overheersen. Een bijna instinctieve reactie, waarbij het primaire gedeelte van uw brein het overneemt van het bedachtzame, rationele gedeelte en tegen mij zegt: ‘Zoek het maar uit, oneerlijke vrek! Als ik maar 2 euro aan deze deal overhoud en jij 8 euro, dan heb ik nog liever dat we allebei niks hebben!’
Dit voorbeeld staat bekend als een duidelijk voorbeeld van de zogenaamde Game Theory. En hoewel het wellicht een wat eenvoudig spelletje lijkt, vorm het onderliggende fenomeen de basis voor vrijwel iedere transactie en/of interactie die wij als mensen met elkaar hebben. Wij werken met elkaar samen, zolang beiden er beter van worden. Ze hoeven er allebei niet per definitie evenveel van te profiteren, maar als de verdeling van de opbrengst als echt oneerlijk of disproportioneel wordt ervaren door tenminste één van de twee partijen, dan breekt de elastiek van samenwerking. De rek is eruit, en ondanks dat het rationeel wellicht het beste kan zijn om toch met elkaar door te gaan, kun of wil je het als mens gevoelsmatig gewoonweg niet meer richting jezelf verantwoorden. En bovendien ben je ook nog eens erg pissig op de ander. Daarom is samenwerken en scheiden zo moeilijk, want vroeg of laat gaat de emotie de ratio overheersen. Gelukkig zijn we allemaal mensen en kunnen we, enkele uitzonderingen zoals mensen met ernstige autistische of sociopathische eigenschappen daargelaten, onszelf normaal gesproken prima verplaatsen in de andere partij.
Deze eigenschap, empathie, maakt het voor ons mogelijk om samen te werken. Je geeft wat, je neemt wat. We gunnen elkaar wat, zoals de laatste tijd in de politieke arena gebruikelijk lijkt te zijn. Elkaar wat gunnen om Bruggen te kunnen Slaan. En hoewel op sommige punten de resultaten van de onderhandelingsspelletjes zo nu en dan ongelijk kunnen zijn verdeeld, de kunst is om ze vooral gevoelsmatig ‘eerlijk genoeg’ te houden naar alle betrokkenen. Als totaalpakket, maar ook op individuele punten. Anders breekt de elastiek en sta je er weer helemaal alleen voor. En da’s helemaal niks. Je hoeft tijdens de kerstdagen alleen maar de TV aan te zetten en A Christmas Carol te kijken…die Scrooge is ook maar een zielige en eenzame man, nietwaar?
Mede namens de medewerkers van Driessen bedank ik u voor onze samenwerking in 2012 en hopen wij vanzelfsprekend ook in het nieuwe jaar op een prettige manier met u samen te mogen werken. En tot slot wens ik u hele fijne feestdagen, samen met uw naasten en familie. En als u dan toch tijdens de kerstdagen een spelletje moet spelen met uw familieleden, houd dan bovenstaand voorbeeld van Game Theory in de gaten: dan ben ik ervan overtuigd dat u, zakelijk en privé, samen een mooi 2013 tegemoet gaat!
Drs. Jeroen Driessen
jeroen.driessen@driessen.nl
directeur
Deze column is geplaatst in het HRM magazine Driessen PERSoonlijk. Wilt u gratis het magazine ontvangen, schrijf u dan in op http://www.driessen.nl/gratis-magazine-driessen-persoonlijk
