In de gemeente Schagen staat geluk centraal in het beleid van de gemeente. Gemeentesecretaris Nico Swellengrebel en projectleider Geluk Nancy Peeters lichten de breed gedragen gemeentevisie toe. “We kunnen mensen niet gelukkig maken. Maar de overheid creëert wel een bedding waarin mensen gelukkig kunnen zijn.”
De gemeente Schagen telt een kleine 50.000 inwoners. Sinds een aantal jaren staat geluk in de Noord-Hollandse gemeente centraal. Een kleine lokale partij zette dit thema op de kaart. Sindsdien is het een breed gedragen visie in de gemeente: samen werken aan geluk.
“Het functioneren van de overheid is deels bepalend voor het geluk van mensen. Het doet ertoe wat wij doen. Maar wij hebben niet de illusie dat wij mensen gelukkig maken. Geluk is te persoonlijk. Als je denkt dat de overheid mensen gelukkig maakt, dan wordt het bijna belachelijk,” laat Nico Swellengrebel direct optekenen. “Wat we wel oen? Een omgeving creëren waarin mensen gelukkig kunnen zijn.”
En dat nemen ze in de gemeente Schagen serieus. Alles wat ze doen, toetsen ze aan de vraag: Hoe draagt dit bij aan het geluk en welbevinden van onze inwoners? En dit blijft volgens de Noord- Hollandse gemeentesecretaris niet bij woorden. EHERO (The Erasmus Happiness Economics Research Organisation red.) heeft onderzoek gedaan naar welke factoren van invloed zijn op geluk en hoe de gemeente daar aan kan bijdragen. Daar zijn twaalf speerpunten uit naar voren gekomen die het uitgangspunt van de gemeente en de begroting vormen. In de begroting 2018 van de gemeente Schagen staat bij alle na te streven resultaten hoe deze bijdragen aan geluk.
Nico: “Je moet als overheid terughoudend zijn in wat je wilt doen. Als een inwoner geen hulp van de overheid nodig heeft om gelukkig te zijn, moet je dan aanbellen en vragen wat je kunt doen? Nee. We doen het met belastinggeld dat terecht moet komen bij mensen die het nodig hebben. Daar komt bij dat niet alles dat leidt tot geluk geld kost.” Als voorbeeld noemt Nico de bermsafari. “Net als veel andere gemeenten hanteren wij natuurvriendelijk beheer. Dit betekent dat bermen en oevers niet of veel minder gemaaid worden. Zo ontstaat er biodiversiteit. Sommige inwoners vinden dat wij ons werk verzaken en dat het er niet ‘netjes’ bij ligt. Daarom organiseren wij bermsafari’s. Tijdens een wandeling langs verschillende niet gemaaide bermen en natuurlijke oevers laten ambtenaren zien hoeveel prachtige natuur er schuilt in deze schijnbaar rommelige stukjes in woonwijken en langs fietspaden. Mensen komen heel anders uit zo’n safari en zien het voortaan als een mini-natuurreservaat. Zo creëren we draagvlak voor gemeentelijk beleid. En misschien ook wel een beetje extra geluk.”
“Om het beleid kracht bij te zetten, bracht de gemeente Schagen vorig jaar het boek ‘Samen werken aan geluk’ uit. In oktober organiseerde de gemeente het congres ‘Lokaal sturen op geluk’. Het is overweldigend hoeveel aandacht het kreegin de media (Nieuwsuur en Trouw besteedden er aandacht aan, red.). Maar ook hoe groot de interesse vanuit andere publieke organisaties was. We hebben meer dan 300 bezoekers uit heel Nederland mogen ontvangen. Al deze mensen reisden af naar de Kop van Noord-Holland!” aldus projectleider Geluk Nancy Peeters. “Nog steeds ontvangen we elke week collega’s van andere publieke organisaties om te praten over dit onderwerp. Blijkbaar is het een thema dat op meer plekken speelt.” Gemeentesecretaris Nico Swellengrebel, zelf bij de VNG en het Ministerie van Binnenlandse Zaken op bezoek geweest om over het onderwerp te praten, vindt de reacties mooi, maar nog waardevoller vindt hij de reacties uit eigen omgeving. “De woningcorporatie, maatschappelijke organisaties en ondernemers uit de gemeente reageren positief op het nieuwe beleid. Dat vind ik de grootste winst. Omdat we juist samen met hen die omgeving voor inwoners creëren waarin we bijdragen aan geluk.”
“Natuurlijk. Maar dit is ook een kwestie van het beleid uitleggen aan de inwoner.” Als voorbeeld noemt Nico handhavers. “Bij het uitdelen van een boete zeggen inwoners ‘Hier word ik niet gelukkig van!’. Handhavers leggen uit dat de regels er zijn om gevaarlijke of onwenselijke situaties te voorkomen. Maar het betekent ook dat wij onze ambtenaren meer ruimte moeten geven om beslissingen te nemen op basis van eigen inzicht, in plaats van het rigide naleven van de regels. Zo gaan de handhavers het gesprek met de inwoner aan en leven ze na op basis van redelijkheid.” Een ander voorbeeld is volgens Nico wijkvernieuwing. “Voorheen deden we dit op basis van eigen inzicht. Bewoners werden netjes geïnformeerd, maar werden niet betrokken. Nu gaan de betreffende ambtenaren met de bewoners in gesprek over hun behoefte. In de praktijk wijken de plannen misschien niet eens veel af van wat een medewerker zelf bedacht zou hebben, maar er is wel direct draagvlak. En dat draagt bij aan het geluk van onze inwoners en aan het werkgeluk van onze medewerkers.”
Nancy: “Uiteraard, het zou vreemd zijn als een gemeente die vol inzet op geluk niet investeert in het geluk van haar eigen medewerkers.” Volgens Nico leidde dit nog wel tot enige discussie. “Werkgeluk is een moeilijke term. We hebben een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid. Die staat altijd voorop. We hebben onszelf afgevraagd of werkgeluk een middel is of een doel. De conclusie is dat het zowel een doel als een middel is. Het gaat bij ons om de juiste balans tussen ‘purpose’ en ‘pleasure’ bij de medewerker. Want alleen dan kunnen we bijdragen aan het geluk in de samenleving.”
Nancy geeft aan dat ze blij is met de richting die de gemeente opgaat als het gaat om werkgeluk. “Het begrip werkgeluk bestaat voor ons uit drie belangrijke componenten: verbondenheid, autonomie en competentie. Dit is het theoretisch kader onder alles wat we doen in relatie tot werkgeluk van onze medewerkers. Zo ontwikkelden we een praatplaat als basis voor het gesprek over werkgeluk.” “In het sociaal domein is dit al concreet vertaald naar werk. We hebben de verantwoordelijkheid laag in de organisatie belegd (autonomie), iedereen een generalistische functie gegeven, met een eigen specialisme (competentie) en medewerkers hebben veel contact en intervisie (verbondenheid),” vertelt Nico enthousiast. Om zijn eigen enthousiasme te relativeren voegt hij er snel aan toe: “We zijn goed op weg met geluk bij de gemeente Schagen, maar we zijn er nog lang niet.”
Meer lezen? Het volledige artikel staat in de publicatie ‘Geluk werkt door’ van Driessen. Deze is kosteloos aan te vragen voor bestuur, directie, management, leidinggevenden en HRM’ers in de publieke sector via www.driessen.nl/gelukwerktdoor.
