Het vak HRM is door de jaren heen zo sterk uitgekleed, dat het op het punt staat zelfs helemaal te verdwijnen. Dit stelt in ieder geval Ben Ligteringen, oud-hoofdredacteur van PW - de voorganger van PW De Gids. Hij promoveerde onlangs aan de Radboud Universiteit van Nijmegen. In zijn proefschrift komt allereerst de geschiedenis van het personeelsmanagement aan bod, gevolgd door twee toekomstscenario’s voor de verdwijning van het HRM-vak.
HRM-reis door de geschiedenis
In zijn proefschrift The Maintenance Crew For The Human Machinery gaat Ligteringen in op de geschiedenis van het personeelsmanagement in Nederland tussen 1950 en 2000. Voor het ontstaan van het vak neemt hij ons in zijn proefschrift mee naar de automobielfabrieken van Ford in de jaren vijftig, waar loyaliteit onder de werkers aan de lopende band onmisbaar werd. Ook komen andere tijden aan bod, zoals het HRM-hoogtepunt tijdens de ‘Philips-tijd’ in de jaren zeventig en ook de kentering in de jaren tachtig als gevolg van de economische crisis.
Anno nu: uitgekleed HRM
Volgens Ligteringen raakt het vak steeds meer uitgekleed door veranderingen in de maatschappij en daarmee in de strategie en het beleid van organisaties. ‘Om de aandeelhouders tevreden te houden, moet de winst steeds verder worden opgeschroefd, wat leidt tot intensivering van het arbeidsproces. De technologische ontwikkelingen gaan niet snel genoeg om te kunnen voldoen aan de steeds hogere productiviteitseisen die managers aan hun medewerkers stellen, en dat betekent dat er steeds harder gewerkt moet worden. Deze ontwikkeling staat haaks op de historische doelen van het personeelswerk, en zal er uiteindelijk mede toe leiden dat het vak verdwijnt.’ Nu al zien we dat deze ontwikkelingen vaak leiden tot het uitbesteden van vroegere HRM-kerntaken, denk daarbij aan werving en selectie, salarisadministratie, arbeidsomstandigheden of verzuimbeleid.
Scenario’s voor de toekomst
Geen goed nieuws voor HRM-ers dus! Want hoewel Ligteringen twee scenario’s beschrijft voor de ondergang van HRM, is zelfs het ‘optimistische’ scenario niet echt positief. Zijn optimistische scenario gaat ervan uit dat medewerkers zichzelf steeds meer ontwikkelen tot zelfstandig werkende professionals, die kennis en kunde ‘verhuren’ aan de werkgever. Ligteringen: ‘Dit is het optimistische scenario, dat uitgaat van een zekere gelijkwaardigheid tussen werkgever en medewerker. Maar daarbij heb je geen personeelswerk meer nodig.’ Zijn pessimistische scenario gaat uit van een steeds verdere afbrokkeling van het arbeidsbestel in de westerse wereld. De flexibilisering van de arbeidsmarkt – via zzp-constructies, uitzendwerk, detachering en payrolling – neemt in razend tempo toe. ‘De onderneming verandert hoe langer hoe meer van een sociaal instituut in een transactieplatform,’ constateert Ligteringen. ‘In zo’n setting bestaat geen enkele behoefte aan een HRM-afdeling.’
Zorgwekkend?
Wanneer inderdaad alle kerntaken wegvallen, wordt het een flinke uitdaging voor het vak. Hoe kan de HRM-functie in deze nieuwe wereld het beste tot zijn recht komen? Waar hebben organisaties behoefte aan? En in welke rol kunnen HRM-ers een toegevoegde waarde hebben voor zowel de organisaties als al die zelfstandig werkende professionals? Of zijn de HRM-ers er dan echt niet meer? Zorgwekkende vragen, waar vooralsnog geen (geruststellend) antwoord op zal komen….
Bent u ook zo benieuwd of de HRM-toekomst echt zo zal zijn? Ik kan me nu nauwelijks voorstellen dat we een uitstervend ras zijn, maar zie wel degelijk dat we mee moeten gaan in de ontwikkelingen, liefst anticiperend zelfs en niet achter de feiten aan hollend. Maar wie decennia terug als HRM-er een kijkje in de toekomst kon nemen, had ook het integrale personeelsmanagement van nu niet voor mogelijk kunnen houden. Hoopvolle gedachte, die HRM-evolutie… toch?
Bron: HR Praktijk
