Op ieder kantoor moet er een stilteruimte zijn voor contemplatie. Ook moeten we vaker zinloze wandelingen maken en helemaal offline gaan, stelt hoogleraar menswetenschappen Alan Lightman in een interview met het NRC.
In je kindertijd kon je nog op weg naar huis ineens een andere route nemen, spelen, voetballen op een veldje, wat kattekwaad uithalen. Dan verloor je alle gevoel voor tijd en kwam je pas uren later thuis. Nu is tijd voor veel mensen een strikte meeteenheid die je optimaal moet gebruiken.
Alan Lightman, hoogleraar menswetenschappen aan het Massachusetts Institute of Technology (MIT), vindt het hard nodig dat we terugkeren naar de kinderlijke, losse, ongedwongen blik op tijd. “We moeten weer tijd verspillen, tijd doorbrengen zonder een doel, waarbij je niets probeert te bereiken. Gewoon een beetje rondhangen en staren. Lummelen, niksen.”
In zijn recente boek ‘In Praise of Wasting Time’ is Lightman een vurig voorstander van veel meer nutteloos rondhangen. Ook waarschuwt hij voor de gevolgen als we zo druk en in zijn ogen zo mechanisch blijven leven zoals we nu doen. “De drukke leefstijl die we nu hebben, kost ons ontzettend veel. Te weinig niksen levert schade op aan ons vermogen om na te denken, te fantaseren. We moeten inzien welke schade het toebrengt aan onze mentale staat en ons geestelijk welzijn. Die schade is subtieler dan de schade van zoiets als roken, maar misschien uiteindelijk wel net zo erg.”
Lightman noemt in zijn boek diverse studies die allemaal dezelfde kant op wijzen. “We hebben door de grotere tijdsdruk de laatste jaren minder tijd voor creatieve gedachten. Er zijn zeer zorgwekkende studies in de VS dat creativiteit onder jongeren meetbaar is afgenomen sinds de jaren negentig, parallel aan de opkomst van internet. Er is meer onrust, er zijn meer angstgevoelens bij jongeren, meer depressie, meer burn-outs. Veel sociologen en psychologen wijten dat aan de angst om iets te missen, de angst om niet bij te blijven. Elke tien minuten moeten inchecken op Facebook, Instagram, WhatsApp helpt zeker niet.”
Volgens de MIT-hoogleraar vertonen veel mensen, zelfs hele landen, bijna robotachtig gedrag. “De gemiddelde loopsnelheid in een stad als Singapore is sinds midden jaren negentig met 30 procent toegenomen! We hebben amper nog tijd om te reflecteren, bijvoorbeeld op onze waarden. Wat vinden we belangrijk in het leven? We hollen van de ene toets naar de volgende vergadering, proberen altijd online en verbonden te blijven. En het wordt erger.”
Het vraagt veel discipline om deze trend te keren. “Zelfs als mensen zich bewust zijn van de constante gekte en drukte, kost het veel wilskracht om hun eigen gedrag te veranderen.” Er zijn echter vrij eenvoudige ingrepen mogelijk. “Zorg dat je smartphone gedurende een uur per dag helemaal uitstaat. Maak elke dag een wandeling van dertig minuten zonder dat je tussendoor e-mails aan het beantwoorden bent.”
In ieder kantoor zou volgens Lightman een stilteruimte moeten zijn. De werkgever zou iedere medewerker moeten aanmoedigen om daarin elke werkdag ongeveer 30 minuten door te brengen. “Mediteren mag, maar het hoeft niet. Het gaat juist om rust, om niksen, om doelloos gedrag waar we behoefte aan hebben. Er zijn al wat bedrijven die dit soort ruimtes hebben. Het gaat erom dat je middenin de drukte van het kantoor even rustig wordt, even naar jezelf luistert: hoe voel ik me, waar ben ik eigenlijk mee bezig.”
Lightman probeert zelf ongeveer een derde van zijn dag te lummelen. Hij gebruikt daarom al twintig jaar vrijwel geen e-mail. “Ik ga op vakanties om helemaal onbereikbaar te zijn, ik ga helemaal offline. In stilte kom ik toe aan nadenken over de échte vragen over mijn leven: wat zijn mijn waarden, wat is belangrijk voor me, waar wil ik dat mijn leven naartoe leidt. Niet over wat ik morgen of volgende week moet doen.”
“De grootste wetenschappelijke ontdekkingen worden juist gedaan als wetenschappers tussen hun drukke werk door aan het lummelen zijn; in de tuin, onder de douche”, benadrukt Lightman. Hij voorspelt dat als we ons niet realiseren dat niksen en lummelen een essentieel element is van goed en gezond functioneren, zelfs ons gevoel van identiteit minder wordt. “Het gevoel dat je weet wie je bent en wat je wilt, is afhankelijk van stille reflectie.”
Bron: nrc.nl
