Nederland telt ongeveer 4 miljoen mantelzorgers die voor kortere of langere tijd voor een hulpbehoevende naaste zorgen. Ongeveer 1,5 miljoen mantelzorgers combineren dit met een betaalde baan. Dit betekent dat gemiddeld 1 op de 5 medewerkers mantelzorger is. Ziektekostenverzekeraar CZ heeft een whitepaper uitgebracht over het thema mantelzorg met het doel inzicht te verkrijgen in de problematiek van mantelzorg en werk.
Doordat Nederland steeds meer een participatiesamenleving wordt in plaats van een verzorgingsstaat, zal het aantal mantelzorgers alleen maar toenemen. Om de kosten van de verzorgingsstaat te beperken, trekt de overheid zich op steeds meer terreinen terug. Van ‘iedereen die dat kan, wordt gevraagd verantwoordelijkheid te nemen voor zijn of haar eigen leven of omgeving’, zoals Koning Willem-Alexander verwoordde in de Troonrede van 2013. Eén van de gevolgen van de participatiesamenleving is het toenemende belang van mantelzorg.
Werkgevers maken zich zorgen over de consequenties van de participatiesamenleving. De overheid geeft zorgtaken uit handen, waardoor de werkgever steeds meer geconfronteerd wordt met de gevolgen hiervan. Als een medewerker te zwaar belast raakt door zorgtaken, kan dit leiden tot verzuim. Hoe intensiever de zorgtaken, hoe groter de kans op verzuim. Mantelzorg is dus niet alleen een privézaak, maar raakt ook de werkomgeving. Intensieve mantelzorg is niet alleen tijdrovend, maar ook emotioneel heel belastend.
Uitval is niet altijd direct toe te wijzen aan mantelzorg. Vaak is stress of oververmoeidheid de genoemde verzuimreden. Maar dit kan wel degelijk veroorzaakt worden door mantelzorg. Langdurig ziekteverzuim onder medewerkers die voor lange tijd mantelzorg verlenen is relatief groot, zeker bij medewerkers met een lange werkweek. Ook wanneer er geen sprake is van verzuim kan mantelzorg negatieve effecten hebben. Deze medewerkers zijn vaak minder vitaal, wat kan leiden tot een lagere productiviteit of een lagere kwaliteit van dienstverlening.
Enerzijds willen werkgevers een goede werkgever zijn en medewerkers ondersteunen bij mantelzorg. Anderzijds is er de vraag hoe ver de verantwoordelijkheid van werkgevers reikt. In hoeverre moet de werkgever de gevolgen dragen van mantelzorg. En wat mag een werkgever van een medewerker verwachten om deze gevolgen zoveel mogelijk te beperken.
Of mantelzorg een probleem is waar de werkgever actie op wil ondernemen, hangt sterk af van de rol die de werkgever hierin zelf wil oppakken. De basis is het nakomen van wettelijke verplichtingen, die elke werkgever zijn eigen medewerker moet aanbieden. Daarnaast kan het tijdig opnemen van verlof voorkomen dat een medewerker uitvalt. Daar kan een werkgever een belangrijke rol in vervullen. Een werkgever kan in gesprek gaan met de medewerker en zoeken naar de beste oplossing om werk en mantelzorg goed te combineren. Er zijn diverse organisaties en instrumenten die de mantelzorger kan ondersteunen bij het vinden van een gezonde balans.
De medewerker heeft zelf de regie om te zorgen voor een goede persoonlijke balans. De medewerker moet zelf keuzes maken die hem of haar helpen mantelzorg en werk te combineren. Als het niet langer gaat, heeft de medewerker zelf de verantwoordelijkheid om te zoeken naar oplossingen. Het ministerie van VWS heeft opdracht gegeven om een meetinstrument te ontwikkelen. ‘Zicht op mijn mantelzorg’, om mantelzorgers te ondersteunen om inzicht in hun situatie te krijgen. Daarnaast zijn er diverse mogelijkheden om ondersteuning te ontvangen, bijvoorbeeld door het uitwisselen van ervaringen met andere mantelzorgers.
Bron: Whitepaper CZ Mantelzorg en Werk
