De afgelopen dagen was er geen ontkomen aan. Media vielen over elkaar heen met berichtgeving over de Geluksatlas 2017. Maar ondanks de verschillen is de belangrijkste conclusie dat we in Nederland behoorlijk gelukkig zijn. Hoe komt dat nu eigenlijk? Volgens Prof. dr. Ruut Veenhoven speelt de overheid een belangrijke rol in ons geluk.
Geluk lijkt soms bijna een wedstrijd te worden. Tussen de stad en het platteland. Tussen jongeren en ouderen, huurders en kopers of gelovigen en ongelovigen. Ergens ook wel logisch; we willen namelijk allemaal gelukkig zijn. Emeritus hoogleraar Ruut Veenhoven doet al jarenlang onderzoek naar geluk en trekt een belangrijke en opvallende conclusie: burgers zijn significant gelukkiger bij een goed functionerende overheid.
Ambtenaren nemen dagelijks beslissingen die van invloed zijn op het geluk van burgers. Maar op basis waarvan worden die keuzes gemaakt? En hoe beïnvloeden deze keuzes het geluksgevoel van burgers? Prof. dr. Ruut Veenhoven, drs. Akshaya de Groot en prof. dr. Frank van Oort pleiten voor een overheid die het geluk van de burger laat meewegen in haar beslissingen. Volgens Ruut Veenhoven is de belangrijkste taak van de overheid het zorgen voor geluk van een zo groot mogelijk aantal mensen. En dat is belangrijk, want gelukkige burgers zijn betere burgers. Ze vertonen minder antisociaal gedrag, betalen beter belasting, zijn politiek betrokken en minder extreem.
Als voedsel en veiligheid grotendeels gewaarborgd zijn, dan komt automatisch de vraag: waar investeren we nu in? De overheid draait aan verschillende schijven. Ruimtelijke ordening, (geestelijke) gezondheidszorg, milieu, duurzaamheid, infrastructuur en recreatie. Deze investeringen maken burgers gelukkiger. Of niet. Volgens de onderzoekers zou de overheid er goed aan doen om rekening te houden met de invloed van bepaalde keuzes op het geluk van burgers. Neem groenvoorziening. Als nu blijkt dat burgers gelukkig worden van bomen, planten en gras, dan zou een gemeente hierin kunnen investeren. Een ander voorbeeld is volgens de onderzoekers de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ). De afgelopen jaren is hierop flink bezuinigd. “Onverstandig”, aldus de onderzoeker. “De GGZ levert een belangrijke bijdrage aan het geluk van de samenleving met zorg voor mensen die potentieel het welzijn van een grotere groep aantasten. Probleem is dat de GGZ niet zo’n sterke lobby heeft als bijvoorbeeld de Hartstichting.”
In werkelijkheid is het geluksbeleid nog bijna nergens op gang gekomen. Daarom is op initiatief van Ruut Veenhoven en zijn collega’s de masterclass ‘Sturen op geluk in het publieke domein’ ontwikkeld met als doel ambtenaren hierbij te helpen. Beleidsmakers moeten weten wat de consequenties zijn van beleid op het geluk van de burger. Maar verwacht niet naar huis te gaan met een ‘recept voor geluk’. Professor Veenhoven vervolgt: “Dat bestaat namelijk niet. Iedere situatie is anders en investeren in geluk verschilt dan ook per keer.” Per gemeente of per wijk kan een eigen beleid voorgesteld worden. In de ene buurt is behoefte aan een speeltuin en in de andere aan een park of openbaar vervoer. Onderzoek naar geluk helpt hierbij. Zo blijkt onverwacht uit onderzoek dat geluk even sterk samenhangt met passieve als met actieve sportbeoefening. “Goed om te weten bij de beoordeling van subsidieaanvragen voor tribunes”, aldus Ruut Veenhoven.
Dat de overheid een belangrijke rol speelt in het maatschappelijk geluksgevoel staat volgens Ruut Veenhoven vast. “Burgers zijn significant gelukkiger in landen waar de publieke sector goed functioneert. Dit is het sterkste correlaat dat we gevonden hebben, nog sterker dan welvaart. Al is een goed functionerende overheid natuurlijk afhankelijk van belasting. Belasting die mogelijk is door welvaart.” Maar Ruut Veenhoven gaat nog een stapje verder; “De gelukkigste burgers wonen in landen waar de belastingdruk het hoogst is, zoals de Scandinavische landen.” Aan de andere kant blijkt dat liberale individualistische samenlevingen gelukkiger zijn dan collectivistische samenlevingen. Sturen op geluk in het publieke domein vraagt dus om balans.
Meer lezen? Het volledige artikel staat in de publicatie Werkgeluk van Driessen HRM. Deze is kosteloos aan te vragen voor leidinggevenden en HRM’ers in de publieke sector via www.werkgeluk.nl.
