Bestuurders van de ouderenzorg en minister De Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport spraken op 28 augustus jl. over de mogelijkheden om aan nieuwe medewerkers te komen. Vanwege het enorme personeelstekort blijken creatieve oplossingen noodzakelijk. De nieuwe aanpak moet zich richten op zorgopleidingen, personeelsbehoud, zij-intreders en herscholing. Daarnaast is een andere kijk op de zorg nodig.
Het arbeidsmarktvraagstuk is zo dringend dat ouderenzorginstellingen zelfs bereid zijn naar elkaar te verwijzen of naar andere zorgsectoren bij een aanmelding van een nieuwe medewerker. “Wij gaan samenwerken en niet meer concurreren. En we gaan al helemaal niet met bonussen werken”, aldus Jacqueline Joppe, vice-voorzitter van branchevereniging ActiZ. “Bonussen werken maar kortstondig. Je moet plezier hebben in je werk, trots zijn op je vak en je organisatie. Dat is veel effectiever dan een bonus.”
Er is een enorm tekort aan medewerkers in de sector verpleging, verzorging en thuiszorg (vvt). Momenteel heeft de vvt 260.640 werkenden in de patiëntgerelateerde functies. Hier moeten in vier jaar 187.750 mensen bijkomen. Voor het opvangen van de groeiende zorgvraag moeten er 99.450 nieuwe medewerkers bij komen. Tegelijk is sprake van een uitstroom van babyboomers uit de zorg, omdat deze generatie met pensioen gaat. Het gevolg is dat er 88.300 extra medewerkers nodig zijn. 65.200 mensen volgen nu een opleiding voor werk in de zorg. Het is onbekend hoeveel daarvan in de ouderenzorg willen gaan werken. Hiermee blijft een tekort over van 122.550 arbeidskrachten.
Minister Hugo de Jonge onderkent de omvang van het probleem. “Iedereen heeft hier terecht buikpijn van, maar het blijkt dat er echt veel mogelijk is wanneer men bereid is op een creatieve manier aan de slag te gaan.” De komende vier jaar heeft alleen al de ouderenzorg bijna de helft meer medewerkers nodig voor het opvangen van de vergrijzing en de ontgroening van zorgmedewerkers. Volgens De Jonge zijn er geen eenvoudige oplossingen. “We hebben de luxe niet om te kunnen kiezen, we moeten inzetten op alle maatregelen die er mogelijk zijn.”
De Jonge benadrukt dat het eerst nodig is dat er meer mensen voor een zorgopleiding kiezen. Volgens hem lukt dat op het hbo en het mbo, maar gebeurt het nog onvoldoende op het vmbo. Daarnaast zullen werkgevers meer afgestudeerden moeten behouden voor de zorg. “Daar is echt nog veel ruimte voor verbetering.” Verder ziet de minister veel mogelijkheden bij zij-instromers en herintreders. “In iedere regio wordt een strategische personeelsplanning gemaakt: de vervangingsvraag is in beeld gebracht, evenals het opleidingspotentieel. Zo weet je hoeveel mensen je moet verleiden om als zij-instromer in de zorg te gaan werken.”
De zorg kent gemiddeld een jaarlijkse uitstroom van 80.000 medewerkers. Goed werkgeverschap is dus belangrijk om meer personeel te behouden.”Er moet ruimte zijn voor ontwikkelen, voor passende contracten, voor switchen naar een andere cliëntengroep”, beklemtoont Joppe. Dat is volgens haar wennen voor organisaties en nog heel wat werk voor de bestuurders. “Dit is echt een bestuurlijke opdracht, niet slechts een klus voor hr-afdelingen.” Volgens haar moeten bestuurders de organisatie in en zendingswerk verrichten. “De werknemer met het ideale cv is inmiddels nauwelijks meer te vinden. Je zult als bestuurder je werknemers moeten vertellen dat zij-instromers nog niet direct de werkdruk kunnen verlichten, maar op den duur wel.”
“We moeten meer mensen beter opleiden en anders gaan werken. Het is de zorginstellingen vorig jaar gelukt om 37.000 mensen extra aan te nemen. Het aantal opleidingsplekken en stageplekken is gestegen”, zegt De Jonge. Joppe vindt alleen meer personeel onvoldoende. “Het is en anders kijken en herregistratie van mensen die ooit een opleiding hebben gehad in de zorg. En we zullen de samenleving anders moeten inrichten. We zullen ook onze eigen netwerken in moeten zetten. Die twintigduizend nieuwe medewerkers gaan we niet in zijn geheel halen.”
In het najaar begint een landelijke campagne ‘Werken in de zorg’. Joppe: “Bij ons melden zich mensen tussen de twintig en de zestig. Die willen wij maatwerk kunnen bieden.” De nieuwe cao voor de vvt-branche bevat afspraken over oriëntatiebanen met een behoorlijk salaris. Een zij-instromer kan daarmee werk in de zorg uitproberen. Als hij of zij zich meldt bij een verpleeghuis, maar daarna liever in de gehandicaptenzorg of het ziekenhuis werkt, helpt het verpleeghuis hem of haar verder.
Bron: Zorgvisie
