Wanneer heb je voor het laatst écht iets nieuws geleerd? Moeilijke vraag he? Je hoort het overal, je moet een leven lang leren en bijblijven in je vakgebied. Maar doen we dat ook? Dat onderzocht dit voorjaar de Sociaal-Economische Raad (SER). De SER adviseert het kabinet over het te voeren sociaal en economisch beleid. Een van de onderzoeksvragen was of er een scholingsplicht moet komen voor alle werkenden.
Wij besteden jaarlijks 29 miljard euro aan het opleiden van mensen van 0 tot 24 jaar. Twee miljard euro gaat naar het zogenaamde ‘werkende’ leren, opleidingen en cursussen na je reguliere studie. Een opvallende verdeling. De eerste 24 jaar zijn we hard aan het leren, daarna zijn we minstens 40 jaar hard aan het werken en vervolgens rusten we 20 jaar. Een verdeling die misschien wel niet meer van deze tijd is en wat slimmer ingedeeld kan worden. Vroeger kwam je van school af met kennis van een beroep en bleef je dat 40 jaar doen. De snelheid van nu is echter hoger, we moeten bewuster bij leren stilstaan. Je kunt niet meer in 24 jaar klaargestoomd worden voor een baan voor de rest van je leven. De arbeidsmarkt van de toekomst vraagt om een leven lang leren.
De SER ziet echter belemmeringen die werkend leren in de weg staan; de urgentie wordt onvoldoende gevoeld, het ontbreekt aan tijd of geld, er is onduidelijkheid over de mogelijkheden of opbrengsten en er kan sprake zijn van eerdere, negatieve leerervaringen. Een opleidingsfonds kan hierop een antwoord zijn.
Leren kan op veel verschillende manieren en kost vaak geld. Om die reden zijn er steeds meer Opleidings- en Ontwikkelfondsen (O&O) opgenomen in Cao’s. De SER beveelt aan dat O&O-fondsen verder onderzoeken hoe zij nog meer kunnen bijdragen aan de behoefte aan scholing, vooral ook sector overstijgend. Een mooi voorbeeld hiervan is het O&O fonds in de grafische sector. Dat fonds heeft ervoor gezorgd dat meer dan 70 procent van de werknemers, die hun baan dreigden te verliezen, werk heeft gevonden in een andere sector. Het fonds biedt werknemers hulp bij het regelen van een adviseur om hun mogelijkheden te inventariseren. De kosten worden vergoed. Als er verdere begeleiding of scholing nodig is, wordt de helft daarvan bekostigd door het fonds. De SER ziet de fondsen als een waardevolle speler in de ontwikkeling van werknemers en vraagt het kabinet om erkenning en stimulering er van.
Of er een (strengere) scholingsplicht moet komen is maar de vraag. Sinds juli 2015 geldt er een plicht voor alle werkgevers om hun werknemers scholing aan te bieden als dit nodig is voor hun werk, of om hun arbeidsmarktkansen op peil te houden als hun werk mocht komen te vervallen. Dit is geregeld in de Wet Werk en Zekerheid. Vanuit deze betrokkenheid wordt de werkgever aangesproken op zijn gevoel van urgentie. Voor werknemers is deze plicht er niet. Het is ook maar de vraag of een plicht bijdraagt aan het doel. Intrinsieke motivatie is toch nog altijd de beste voedingsbodem om kennis aan te nemen en te leren. Blijvende ontwikkeling is belangrijk maar het aanbieden van mogelijkheden om te leren en te ontdekken waar men goed in is kan soms al voldoende zijn om dat te bereiken.
Voor een plicht krijgt ook de SER de handen niet op elkaar, als je als werknemer niet gemotiveerd bent om te leren dan wordt je het door een verplichting ook niet.
Bron: Publicatie SER
