Niet zo lang geleden domineerden mannen de werkvloer. Nu wordt steeds meer duidelijk – ook vanuit de wetenschap – dat er weinig kennis over de inzet van vrouwen op de arbeidsmarkt gebundeld beschikbaar is. Prof. dr. Annet de Lange pleit voor meer vrouwelijke wijsheden op de arbeidsmarkt. Niet alleen vanwege de unieke eigenschappen die vrouwen meebrengen, maar ook – of juist – om een oplossing te bieden voor de krapte op de arbeidsmarkt.
Als hoogleraar Duurzame inzetbaarheid op de arbeidsmarkt zag Annet de Lange de participatie van vrouwen toenemen. Een interessante ontwikkeling waar ze verder in dook. “Specifiek valt op dat dit vooral oudere vrouwen zijn. In alle leeftijdsgroepen zijn vrouwen meer gaan werken, maar een opvallende stijging zit in de leeftijdscategorie van 55 tot 65 jaar (2024 ten opzichte van 2013, red.). Deze vrouwen hebben bepaalde wijsheden waar vooral filosofisch veel over te vinden is, maar nog niet in relatie tot de arbeidsmarkt.” Als psycholoog van huis uit is Annet zich meer gaan verdiepen in deze wijsheden en sprak ze verschillende vrouwen voor haar nieuwste boek ‘Vrouwelijke wijsheid op de arbeidsmarkt’.
“De huidige arbeidsmarkt vraagt om meer participatie van vrouwen. Hoe maken we werk nog aantrekkelijker voor hen? Door middel van wijsheden van de vrouwen die ik heb gesproken, kan werk meer inclusief worden vormgegeven.” Annet noemt als voorbeeld een passende werk-privébalans creëren. Wat heeft een vrouw nodig ten opzichte van haar rol als moeder of mantelzorger bijvoorbeeld. Het bieden van sociale zekerheid is een stap. Ook merkt ze op dat kansen op de arbeidsmarkt niet gelijk gegund worden.
“Vrouwen beschikken over enorm veel inzet, creativiteit en kennis. Dit hebben we collectief nodig om de wereld te verbeteren. De vrouw is de spil naar bredere welvaart en dit heeft positieve gevolgen voor de generaties die erna volgen. Kansenongelijkheid kan afnemen en zelfs de kloof tussen arm en rijk kan hiermee bijvoorbeeld minder groot worden.”
Uit de gesprekken die Annet voerde met 35 vrouwen, kwamen 5 belangrijke thema’s naar voren die belangrijk zijn voor een inclusieve en duurzame arbeidsmarkt.
De rode draad door al deze lessen? Vrouwen hebben behoefte aan empowerment en een sociaal veilige werkomgeving. Een werkomgeving waarin zij zich gesteund en gewaardeerd voelen, is niet alleen in hun eigen belang, maar versterkt ook de veerkracht en innovatiekracht van organisaties.
Een van die thema’s is kwetsbaarheid en sociale veiligheid. Wil je meer vrouwen op de arbeidsmarkt krijgen en dus meer brede welvaart creëren, heb je meer veiligheid op het werk nodig. Onderzoek laat zien dat sociale structuren een belangrijke rol spelen in een veilige werkomgeving. “En dat is op dit moment vanuit leiderschap vaak niet goed vormgegeven. We denken nu dat we gewoon meer leiderschap nodig hebben om de arbeidsmarkt succesvol te maken. Ik zou een stap verder willen gaan en vrouwelijke wijsheid combineren met leiderschap vanuit een moreel kader om welzijn en duurzame inzetbaar vorm te geven. Dit vraagt om een veilige werkomgeving met minder agressie.”
“Deze uitdagingen zijn niet nieuw. Op veel werkvloeren heerst nog steeds een dominante cultuur waar vrouwen zich niet volledig in herkennen. Helaas zien we nog te veel onveiligheid en dit uit zich in het feit dat mensen zichzelf niet kunnen zijn. Medewerkers durven zich niet kwetsbaar op te stellen.”
Volgens Annet is het een kwestie van tijd voordat vrouwelijke wijsheid een dominantere rol gaat spelen op de arbeidsmarkt. “Vrouwen bestormen de werkvloer en dat roept weerstand op. We hebben lang geleefd in een systeem waarin leiderschap werd bepaald door macht en hiërarchie. Dat beeld verandert langzaam, maar structurele verandering kost tijd.”
De ESG of duurzaamheidsdoelen van organisaties gaan helpen met het herwaarderen van verschillende kapitaalsoorten. “Leiderschap moet verschuiven van een model dat draait om controle en macht naar een model dat gebaseerd is op welzijn en brede welvaart. Dat is de enige manier om een inclusieve en toekomstbestendige arbeidsmarkt te creëren.”
Hoewel de beweging naar een arbeidsmarkt waarin vrouwelijke wijsheid een grotere rol speelt al in gang is gezet, is de snelheid van deze verandering afhankelijk van hoe organisaties nu handelen. “Wachten op grote maatschappelijke veranderingen is geen optie. Het is aan organisaties zelf om deze ontwikkeling te versnellen en een werkomgeving te creëren waarin vrouwelijke wijsheid wordt erkend en benut.”
Annet is hierin resoluut: “Wacht niet, begin nu. We kunnen blijven discussiëren over de toekomst, maar als je écht impact wilt maken, moet je niet afwachten. Ga actief aan de slag met het integreren van vrouwelijke wijsheid in je organisatie.”
Dit betekent niet alleen het erkennen van de meerwaarde van diversiteit, maar ook het daadwerkelijk aanpassen van structuren, beleid en leiderschapsstijlen. “Besturen vanuit vrouwelijke wijsheid betekent besturen vanuit een collectieve gedachte. Leiderschap moet niet langer draaien om individuele macht, maar om het versterken van de brede welvaart. Hoe eerder HR-professionals en leidinggevenden deze mentaliteit omarmen, hoe sneller organisaties zullen profiteren van de kracht van inclusiviteit.”
Kortom, vrouwelijke wijsheid is niet alleen een strategische kans, maar een noodzakelijke voorwaarde voor een duurzame en succesvolle arbeidsmarkt. De vraag is niet óf organisaties hiermee aan de slag moeten, maar wanneer ze dat gaan doen.
