Ik heb een walnotenboom in de tuin. Ieder jaar is deze boom tijdens de herfstmaanden het slagveld van een rituele strijd tussen mijzelf en een overijverige eekhoorn. Een oneerlijke strijd, als u het mij vraagt, aangezien ik fysiek niet in staat ben om de boom in te klimmen, op takken te balanceren en op mijn kop een walnoot te pellen. Het resultaat hiervan is duidelijk: eekhoorn heel veel walnoten, ik niet. En eigenlijk is dat maar goed ook.
Jaarlijks ritueel
Het leven van de eekhoorn hangt af van het resultaat van dit jaarlijkse ritueel, dat van mij gelukkig niet. Je zou dus kunnen stellen dat dit jaarlijkse ritueel uitermate waardevol is voor onze kleine vriend. Bij de eekhoorn schrijven we dit onbewuste gedrag toe aan instinct, bij mensen aan rituelen. Tenminste, als we de resultaten van ons onderzoek met TNS Nipo naar ‘Rituelen’ mogen geloven. Ruim 60% van de ondervraagden geeft aan dat rituelen ervoor zorgen dat mensen niet meer goed nadenken over wat ze doen. Maar dan wel andere mensen natuurlijk, hè? Want tegelijkertijd is namelijk 80% van de ondervraagden ervan overtuigd dat hun eigen gedrag een logisch gevolg is van weloverwegen beslissingen in plaats van rituelen. Een mooier bewijs is er eigenlijk niet: blijkbaar ziet men wel het ritueel gedrag van anderen, maar niet dat van zichzelf. En wat helemaal lachen is: mannen hebben significant nog meer dan vrouwen de overtuiging dat ze zelf hun gedrag bepalen. Lijkt me een prachtige aanleiding om mijn eigen gedrag eens onder de loep te nemen. Bepaal ik zelf hoe mijn dag eruit ziet of doe ook ik iedere dag mijn ritueel dansje?
U voelt hem vast al aankomen. Vanaf het moment dat ik wakker word, totdat ik weer ga slapen blijk ik heen en weer gedirigeerd te worden door rituelen en gewoontes. Net als 97% van mijn collega’s bij Driessen slaap ik op een vaste plek in bed. Zo slaap ik altijd aan de rechterkant van ons bed (als je er voor staat en ernaar kijkt). Wellicht omdat dat dichter bij de deur is, zodat ik uit een soort van oerinstinct mijn vrouw kan beschermen in het geval er gevaar dreigt vanuit de deuropening. Klinkt aanlokkelijk en heroïsch, maar in mijn geval niet erg geloofwaardig aangezien ik zojuist heb toegegeven zelfs een strijd te verliezen met een overijverige en vals spelende eekhoorn. Maar dat even terzijde. Bovendien, zelfs als ik in een hotel slaap, ga ik aan de rechterkant liggen ongeacht waar de deur zich bevindt.
Het wordt erger: ik schaam me kapot, maar ik zet mijn wekker altijd op een tijdstip, eindigend op een 7. Tot mijn schrik blijkt de volgorde waarin ik ’s ochtends mijn blouse strijk, tanden poets, scheer, douche, kleren aan doe en gel in mijn haren plak van militaire precisie. En zo gaat het maar door: de plek waar ik mijn auto parkeer, de koffietijden, hoe laat ik lunch, mijn inmiddels bekende tosti met curry… Rond het middaguur ben ik gestopt met mijn zelfanalyse, omdat ik treurig werd van zoveel routine en rituelen. Doe ik dan helemaal niks zelf? Vlieg ik echt op de automatische piloot door mijn dagen heen?
Rituelen helpen ons vaak, op het werk en/of privé, om op een effectieve en prettige manier te functioneren en samen te werken. Ze zijn er zonder dat je ze vaak ziet als je er zelf inzit. Sterker nog, je doet er vrijwel altijd aan mee zonder je ervan bewust te zijn. En dat maakt eigenlijk ook helemaal niks uit, zolang de rituelen maar geen dogma of heilig huisje worden. Want als je rituelen niet meer zo nu en dan ter discussie kunt stellen, dan weet je ook niet of ze je helpen of juist niet. Da’s nog eens een diepe gedachte voor tijdens de rituele kerstborrel, het kerstdiner en oud en nieuw, vindt u niet? Heb ik helemaal zelf bedacht…toch?
Namens alle collega’s van Driessen bedank ik u voor het in ons gestelde vertrouwen in 2011 en wens ik u heerlijke feestdagen en een gezond en gelukkig 2012!
drs. Jeroen Driessen
