Geluk is voor iedereen anders. Toch zijn er vaste patronen en betekenissen die we toekennen aan geluk. En hoewel de discussie over het meten van geluk zo nu en dan weer oplaait, zijn wetenschappers het erover eens dat je geluk kunt meten door er simpelweg naar te vragen. Maar als we weten wat geluk is, weten we dan ook wat werkgeluk is? En kunnen we dit ook zo gemakkelijk meten?
Arbeidsvoldoening, ook wel ‘werkgeluk’ genoemd, is dus niet hetzelfde als levensvoldoening ofwel ‘levensgeluk’. Hoewel verschillend, gaan deze vormen van satisfactie wel vaak samen. Werkgeluk draagt vaak bij aan levensvoldoening (in de literatuur ‘bottom-up effect’ genoemd) en omgekeerd leidt hoge levensvoldoening vaak tot een positievere kijk op het werk (top-down). Er zijn ook tegengestelde effecten: hoge mate van werkgeluk kan er bijvoorbeeld toe leiden dat je meer werkt dan goed is voor je huwelijk en het schipbreuk daarvan leidt tot lagere levensvoldoening.
Het woord geluk heeft vanouds twee betekenissen: ‘in goede levensomstandigheden verkeren’ en ‘plezier in het leven hebben’. In de eerste betekenis hangt geluk samen met materiële waarde, oftewel welvaart. In de tweede betekenis gaat het meer om de subjectieve beleving van geluk. Anders gezegd: geluk is de mate waarin iemand zijn ‘overall’-oordeel over zijn leven positief beoordeelt. Behalve het verschil tussen welvaart en subjectieve ervaring, kan er een classificering gemaakt worden tussen interne en externe invloed op geluk. Geluk wordt beïnvloed door de externe omgeving (leefbaarheid) en het individu kan van deze externe omstandigheden wel of geen gebruik maken (intern). Deze twee factoren samen, de één extern en de ander intern, kunnen leiden tot een subjectief gevoel van geluk, ook wel levensvoldoening.
Het meten van geluk is al jaren een onderwerp van discussie. Aanvankelijk zocht men het in indirecte methoden, zoals diepte interviews en Rohrschach-achtige tests. Na enige aarzeling werd er ook op de man af gevraagd naar het oordeel over het eigen leven als geheel. Die laatste methode bleek dezelfde informatie op te leveren. Sindsdien wordt in grootschalig enquêteonderzoek vaak gevraagd naar ‘levensvoldoening’ en ‘geluk’. Een gangbare vraag luidt: ‘Alles bij elkaar genomen, hoe gelukkig zou u zeggen dat u bent? Zeer gelukkig, redelijk gelukkig, niet zo gelukkig of ongelukkig?’. In Nederland beantwoorden mensen die vraag over het algemeen positief. Deze antwoorden blijken redelijk consistent en niet al te gevoelig voor sociale wenselijkheid. We kunnen dus aannemen dat geluk te meten is door ernaar te vragen en dat de antwoorden op overeenkomstige vragen naar geluk kunnen worden vergeleken tussen landen. Zelfrapportages van levensvoldoening (of geluk) zijn dus redelijk vergelijkbaar.
Niet alleen geluk in het leven, maar ook streven naar geluk op het werk heeft positieve effecten tot gevolg. Het is gebleken dat gelukkige medewerkers betere evaluaties krijgen, meer energie hebben, productiever en gedrevener zijn. Ook blijkt dat gelukkige medewerkers meer tevreden met hun werk zijn dan ongelukkige medewerkers. Maar wat zijn voorspellers van werkgeluk en hoe zijn deze te meten? Het blijkt dat de absolute hoogte van inkomen geen tot een kleine correlatie vertoont met de subjectieve beoordeling van werkgeluk. De eerlijkheid van inkomen, of beter gezegd: het subjectief beoordelen van deze eerlijkheid, is een grotere voorspeller van werkgeluk dan de absolute hoogte van het inkomen. Ook goede relaties, eerlijkheid, zelfsturing (empowerment), uitgedaagd worden, het gevoel dat je werk ertoe doet en een goede fysieke werkplek zijn volgens hetzelfde onderzoek belangrijke voorspellers.
