Het is bijna zo ver: kerst! Voor de meeste mensen staan kerst en oud & nieuw gelijk aan een aantal vrije dagen. Scholen zijn dicht, veel overheidsgebouwen gesloten, maar zeker niet iedereen in de (semi-)publieke sector profiteert mee van deze vrije dagen. Politie, brandweer, medewerkers in de zorg of musea moeten vaak nog gewoon werken. Veel organisaties vragen zich af, mag ik mijn medewerkers verplichten om te werken tijdens deze feestdagen en hoe zit het met extra compensatie? Wij zetten de feiten voor u op een rij.
Om maar meteen met de deur in huis te vallen. Medewerkers hebben tijdens kerst niet automatisch verlof als de feestdag valt op een werkdag waarop de medewerker normaal gesproken zou hebben gewerkt. Dit is afhankelijk van de cao en arbeidsovereenkomst. In de wet staat namelijk niets beschreven over werken op feestdagen zoals kerst. Werknemers kunnen dus geen verlof afdwingen.
Organisaties die gesloten zijn met de kerst, zoals scholen, geven hun medewerkers automatisch vrij (eventueel met recht op loon) als dat bij cao of arbeidsovereenkomst is bepaald. Organisaties die gewoon doorgaan zoals politie, brandweer of zorginstellingen maken afspraken met de medewerkers of ze wel of niet werken met kerst als er niets over opgenomen is in de cao of arbeidsovereenkomst. Medewerkers mogen wel vrij vragen voor kerst of Oud en Nieuw, maar de werkgever mag dit weigeren als het organisatiebelang in het geding komt. Denk bijvoorbeeld aan de brandweer op oudejaarsavond.
Werknemers die met Kerst en/of Oud en Nieuw werken worden vaak gecompenseerd met extra loon. Ook hier geldt dat bij werken op feestdagen alleen een toeslag geldt als dit is opgenomen in de cao of de arbeidsovereenkomst. Een wettelijk recht hierop bestaat dus niet. Hetzelfde geldt voor aangepaste werktijden. Hierover is niets in de wet opgenomen en dus heeft de werknemer alleen recht op aangepaste tijden als dit opgenomen is in de cao of arbeidsovereenkomst. Welke uren gewerkt worden moet afgestemd worden tussen de werkgever en de werknemer.
Voor een werkgever is het natuurlijk wel raadzaam om rekening te houden met de wensen van de werknemer waar mogelijk. Zeker voor werknemers voor wie Kerst ook een sterk religieus karakter heeft. In bepaalde cao’s is namelijk vastgesteld dat als er op een zondag/feestdag arbeid moet worden verricht, de medewerker zo veel mogelijk in de gelegenheid moet worden gesteld de kerk te bezoeken en de arbeid zo beperkt mogelijk moet worden gehouden.
Natuurlijk kan een werkgever ervoor kiezen om de werknemer een kerstpakket aan te bieden. Dit zorgt voor een extra blijk van waardering en kan vooral voor de werknemers die door moeten werken tijdens de feestdagen een mooi extraatje zijn.
Bron: Rijksoverheid, RAP
