Wet normalisering rechtspositie ambtenaren aangenomen

Op 8 november jl. heeft de Eerste Kamer ingestemd met de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra). Deze wet is al vanaf 2010 in behandeling in het parlement. In 2014 werd de wet reeds aangenomen door de Tweede Kamer en nu stemt ook de Senaat ermee in.

In Nederland hebben ambtenaren een aparte rechtspositie – de ambtenarenstatus. Daardoor hebben zij andere rechten en plichten dan een werknemer in het bedrijfsleven. Ambtenaren hebben geen arbeidscontract maar een eenzijdige aanstelling. Het doel van de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren is om de rechten en plichten van ambtenaren gelijk te stellen aan die in het bedrijfsleven. Dit geldt overigens niet voor de 127 duizend ambtenaren bij defensie, politie en de rechterlijke macht. Zij houden hun aparte status.

Wat gaat er veranderen (en wat niet)?

Omdat het te ver voert om alle gevolgen van de Wnra te bespreken, beperken wij ons tot de hoofdlijnen. De veranderingen hebben vooral betrekking op de wijze waarop de arbeidsvoorwaarden tot stand komen, aanstelling en ontslag:

De eenzijdige ambtelijke aanstelling wordt vervangen door de, in het Burgerlijk Wetboek geregelde, tweezijdige arbeidsovereenkomst.
Het burgerlijk ontslagrecht komt in de plaats van het ambtelijke ontslagrecht. De Algemene wet bestuursrecht is in dit opzicht niet meer van toepassing.
Er komt een echte cao die rechtstreeks van toepassing is op alle gemeenteambtenaren.
Tenzij dit bij cao anders wordt geregeld, is er straks geen commissie voor Georganiseerd Overleg meer. De Ondernemingsraad blijft wel bestaan.

Een aantal zaken blijven ondanks de Wnra ongewijzigd:

De medewerker in dienst van de overheidsorganisatie blijft ambtenaar, maar dan onder een vernieuwde Ambtenarenwet. In deze wet zijn onder andere zaken als integriteit, ambtelijke waarden, nevenwerkzaamheden en geheimhoudingsplicht geregeld. Het bijzondere karakter van het ambtenaarschap blijft dus ook in de wetgeving bestaan.
In principe blijven alle huidige arbeidsvoorwaarden van ambtenaren hetzelfde. Zaken als salaris, pensioenopbouw via het ABP, vakantie en verlof, wijzigen niet door de wet.
Lokale overheden blijven eigen, lokale arbeidsvoorwaarden vaststellen. Op welke onderwerpen dat gebeurt is afhankelijk van de nieuwe cao. Het voornemen is dat de huidige arbeidsvoorwaardenregeling wordt omgezet in een cao. Dit betekent dat hetgeen nu in het lokale domein wordt geregeld, ook onder de nieuwe wet tot het lokale domein behoort.

De volgende stappen

Voor de invoering van de wet moeten meer dan honderd wetten en een enorme hoeveelheid lagere regelgeving worden gewijzigd. Ook moeten tal van details nog worden uitgewerkt. De verantwoordelijk minister Plasterk komt met een planning voor de invoering. Wij verwachten dat de wet per 1 januari 2020 in werking kan treden.

Wij kunnen ons voorstellen dat de nieuwe wet tal van vragen oproept. ‘Moet ik straks alle ambtelijke aanstellingen omzetten naar een arbeidsovereenkomst?’, ‘Hoe vaak mag ik straks een medewerker een tijdelijke aanstelling geven?’, ‘Hoe zit het de transitievergoeding?’ Alle ontwikkelingen met betrekking tot deze wet duiden wij in ons HRM-kennissysteem RAP. Mocht u desondanks nog vragen hebben, dan staat de Helpdesk HRM voor u klaar.