In een wereld waarin werkdruk, snelle veranderingen en hybride werken de norm zijn, is mentale kracht geen luxe meer, maar een noodzaak. Bij Defensie weten ze dat als geen ander. Psycholoog Kapitein Hanna Peereboom werkt bij de Koninklijke Militaire School Luchtmacht en is een van de initiatiefnemers van de podcast Mentale kracht Defensie: de HOOFDtaak. In gesprek met Trends in HR deelt ze wat HR-professionals kunnen leren van de militaire aanpak rond mentale kracht, preventie en vitaliteit.
Het breed beschikbaar maken van de kennis die Hanna Peereboom, Eva Rümke en dr. Rebecca Bogaers (de andere psychologen achter de podcast, red.) hebben en dit praktisch vertalen naar de werkvloer. Dat is de persoonlijke missie van de psychologen met de podcast. Hanna: “Mentale gezondheid heeft nog steeds een zweverig en wollig imago en het wordt tijd dat het uit deze hoek wordt gehaald.”
Waar mentale gezondheid vaak wordt geassocieerd met klachten en uitval, kijkt Defensie vooral naar de voorkant: preventie. “We leren militairen mentale vaardigheden aan zoals omgaan met spanning, zelfspraak en het herkennen van stresssignalen. En dat doen we niet alleen in theorie, maar juist in praktische situaties zoals in een casus waarin je een gewonde moet helpen,” vertelt Hanna. Die aanpak biedt ook kansen voor het bedrijfsleven. “Geef medewerkers niet pas ondersteuning als het al misgaat, maar leer ze omgaan met druk en herstel.”
De lessen deelt ze in de podcast en worden intern gebruikt bij opleidingen, maar ook extern gepubliceerd op onder andere LinkedIn. “We waren steeds vaker hetzelfde aan het uitleggen over bepaalde onderwerpen. Daarom hebben we deze kennis breed beschikbaar gemaakt voor de werkvloer en daarbuiten. Ook om aandacht en bewustwording te creëren voor emoties op de werkvloer. Daar moet ruimte voor zijn.”
De leidinggevenden speelt hierin een belangrijke rol. “Onze instructeurs zijn getraind om signalen van mentale belasting te herkennen en militairen in opleiding door te verwijzen naar een psycholoog of coach. Niet pas als het te laat is, maar juist in een vroeg stadium.” Uit onderzoek van Rebecca naar het stigma binnen de Nederlandse krijgsmacht blijkt ook dat mensen niet weten waar ze naartoe moeten gaan en een drempel ervaren om hulp te vragen. Volgens Hanna ligt daar ook voor HR in andere sectoren een belangrijke rol: “Zorg dat leidinggevenden mentale fitheid bespreekbaar maken en weten waar ze medewerkers naartoe kunnen begeleiden. En nog belangrijker: dat er dus een loket is waarnaar medewerkers verwezen kunnen worden.”
Wat volgens Hanna goed werkt bij Defensie, is de zichtbaarheid van psychologen en coaches op de werkvloer. “We lopen rond, geven trainingen en zijn een informeel aanspreekpunt. Daardoor is het normaal om even binnen te lopen en iets te bespreken.”
‘Een stabiel thuisfront draagt bij aan een stabiele militair’, is een veelgehoorde uitspraak binnen Defensie. En dat geldt ook voor medewerkers in het bedrijfsleven. Mentale kracht en vitaliteit vragen om een integrale aanpak. Niet alleen werkdruk, maar ook privésituaties kunnen van invloed zijn op inzetbaarheid en welzijn. Hanna pleit ervoor om binnen organisaties openheid over privékwesties en gevoelens te normaliseren. “Hier ligt een grote rol voor de leidinggevende weggelegd. Deze moet in het team faciliteren dat het een normaal onderwerp is wat je kunt bespreken in gesprekken met het team of met je leidinggevende.”
Ook binnen Defensie merkt Hanna dat er nog altijd een zeker stigma heerst op het bespreken van mentale uitdagingen. Dit blijkt ook uit onderzoek van Rebecca. “Daarom besteden we daar heel bewust aandacht aan. Heb je als militair ADHD of autisme? Dat hoeft niet per se een obstakel te zijn, als je er goed mee om kunt gaan.” De aanpak draait om wederzijds begrip. Hanna: “Belangrijk is wel dat je als medewerker zelf duidelijk bent over wat je nodig hebt van je omgeving. Mentale kracht vraagt om gedeelde verantwoordelijkheid.”
In de podcast wordt regelmatig aandacht besteed aan neurodiversiteit, met eerlijke gesprekken en persoonlijke verhalen. “We willen laten zien dat je ook met ADHD of autisme succesvol kunt functioneren bij Defensie. Rolmodellen maken daarin het verschil. Ze maken het bespreekbaar en laten zien wat er wél mogelijk is.” Hanna vertelt trots over een voorbeeld waarin militairen met autisme nu juist naar voren worden geschoven en rolmodellen zijn. Ook binnen organisaties buiten Defensie kan dit het verschil maken. “Laat medewerkers zichzelf zijn. Dat is de basis van mentale kracht.”
Hanna is duidelijk: “Maak tijd voor mentale kracht. Bouw reflectiemomenten in. Bied training aan. Stimuleer openheid en zorg dat leidinggevenden toegerust zijn zodat ze medewerkers de juiste tools mee kunnen geven om signalen te herkennen én zich uit te spreken.” Geen groots programma, maar kleine stappen die mentale kracht onderdeel maken van het dagelijkse werk. “Het hoeft niet zweverig of ingewikkeld te zijn. Mentale fitheid is praktisch en trainbaar.”
